
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 334 |
تعداد مقالات | 3,274 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,073,504 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,349 |
لێکهوتهی تاراوگه له ئهدهبی کوردیدا بهنموونهی تێکستی مهولانا خالید، نالی، حاجی قادر، پیرهمێرد، زێوهر | ||
پژوهشنامه ادبیات کردی | ||
مقاله 8، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 5، شهریور 1397، صفحه 123-161 اصل مقاله (875.79 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
کیفی محمد عزیز* 1؛ یادگار رسول حَمَد امین2 | ||
1استادیار گروه ادبیات کردی، دانشگاه سوران، اربیل، عراق | ||
2دانشیار گروه ادبیات کردی، دانشگاه سوران، اربیل، عراق | ||
چکیده | ||
مهبهست له چهمکی لێکهوته، ئهوهیه کهوا دوای مانهوه و نیشتهجێبوونی شاعیران و ڕۆشنبیران لهسهرزهمینی تاراوگه، درک کردنێکی قووڵی غهریبی و بێ ئۆقرهیی له شیعر یا خود نووسینهکانیاندا ههستی پێدهکرێت، جا ئهم غهریبی و بێ ئۆقرهییه له چوارچێوهی تێفکرین و دونیابینییهکدا له نێو تێکست شوێنی بۆ کراوهتهوه. بۆ ئهم مهبهسته ئهم باسه لەسەر دوو دونیابینیى جیاوازی منەوەرانی کوردى تاراوگە دەوەستێت، هەر یەکێک لەم شێوازانە دونیابینیی و شێوازی سەر هەڵگرتنەکەیان جیاوازە، سەردەم و شوێنکاتی هەر یەکێک لەم تاراوگەبووانه جیاوازە، بۆیە دەبینین لێکەوتەی تاراوگە کاریگەری جیاوازی لەسەر منەوەرانی تاراوگە هەیە. قۆناغی یەکەمی تاراوگەبوون لە مەولانا خالیدی نەقشبەندیی و نالى شاعیرهوه دەست پێدەکات، ئێمە ناومانناوە "تاراوگە له ڕهههندی دیندارییهوه"، دونیابینیى ئەم قۆناغەی تاراوگە، لە قۆناغەکهی دیکه تەواو جیاوازە. مەولانا خالیدی نەقشبەندی و نالی، زادگە و نیشتیمانیان لە چوارچێوەی بەهاکانى ئایین سەیر کردووە، لەسەر مەسەلەی نەتەوەیی کەمتر وهستاون. قۆناغی تاراوگەبوونی دوای مەولانا خالید لە حاجی قادری کۆییەوە دەست پێ دەکات، ئەم قۆناغەمان ناوناوه "تاراوگه له ڕهههندی ناسیۆنالیستیهوه"، ئەگەرچی حاجى قادرى کۆیی لەنێو دونیای دەسەڵات و کاریگەرییەکانی ئایین تاراوگەبووه، بەڵام دۆخی تاراوگەبوونەکەی وەرگێڕاوهته سەر خزمەتی نەتەوەیی و وشیاریی دروستکردووه، بەهۆیەوە تەکانێک بەبەر کۆمەڵگە دەدات، لە نێو ئەدەب و تێفکرین لەمەڕ پرس و بابەتەکانی نیشتیمان خاڵێکی وەرچەرخان دروست دهکات، له تاراوگەبوونی حاجی قادر و پاشان پیرهمێردی شاعیر و زێوهردا، نەتەوە و نیشتیمان دەبێتە چەقی قورسایی ئایدیاى تێکستەکانی شیعر. | ||
کلیدواژهها | ||
چهمکی تاراوگه؛ مهولانا خالیدی؛ نالی؛ حاجی قادر؛ پیرهمێرد؛ زێوهر | ||
مراجع | ||
سه رچاوه کان سه رچاوه ی کوردی: - ئاشنا، ئومید (۲۰۰۹). پیره میرد. ۲ به رگ. چاپی دووه م. هه ولیر: چاپخانه ی ده زگای ئاراس.. . - ئه حمه د، که مال مه زهه ر (۱۹۷۸). تیگه یشتنی راستی و شوینی له روژنامه نوسی کوردیدا. چاپی یه که م. به غداد: چاپخانه ی گزری زانیاری کورد - نه مین، نه وشیروان مسته فا (۲۰۱۵). به ده م ریگاوه گولچنین (چه سد بابه تنیکی کومه نناسی)، چاپی یه که م. بیروت - لبنان: الدار العربیة للعلوم ناشرون.. - پیره میرد (۲۰۱۲). روحی مه ولانا. ئاماده کردنی مه حمود ئه حمه د محه مه د. چاپی دووه م. سلیمانی: چاپخانه ی ړئنوئ. - توفیق، محه مه د حه مه سالح (۲۰۱۴). رنیازی سو فیگه ریی. چاپی دووه م. سلیمانی: چاپخانه ی کارو. - حلمی، ره فیق( ۲۰۱۰). شیعر و ئه ده بیاتی کوردی، چاپی دووه م هه ولیر : چاپخانه ی ئاراس. حه داد، دکتور عه بدوللا (۲۰۰۰). نالی له ده ره وه ی کوردستاندا . چاپی یه که م، هه ولیر : چاپخانه ی زانکوی سه لاحه ددین. خال، شیخ محمدی (۲۰۰۵). فه رهه نگی خان. چاپی دووه م هه ولیر : ده زگای ئاراس خه زنه دار، مارف (۲۰۱۰). منیژووی ئه ده بی کوردی. به رگی ۲، ۴، ۵، ۶. چاپی دووه م. هه ولیر: چاپخانه ی ئاراس. خوشناو، هیمن عومه ر (۲۰۱۷). نالی له به لگه نامه کانی عوسمانیدا (چه ند زانیارییه کی تازه». چاپی یه که م. هه ولیر: له بلاوکراوه کانی ده ستنووسخانه ی زانکوی سوران بو پاراستن و ساغکردنه وه ی ده ستنووس، ژماره (۵) دریچ، کلاودیسوس جه یمس (۲۰۱۲). گه شتنامه ی ریج بو کوردستان: ۱۸۲۰ . به رگی یه که م. چاپی دووه م. وه رگیرانی: مینه. سلیمانی: خانه ی وه رگیران . - زیوهر، مه حموود (۲۰۰۳). دیوانی زوور. چاپی یه که م. هه ولبر : چاپخانه ی ده زگای ئاراس. سه جادی، علاالدین (۱۹۷۱). میژووی ئه ده بی کوردی. چاپی دووه م. به غدا: چاپخانه ی حوادث. - شاکه لی، فه رهاد (۲۰۱۰)، که بازنه و لاکیشه کان هه لده وه شینه وه، چاپی یه که م. هه ولیر: چاپخانه ی ئاراس۔ - هه ژار (۱۳۸۸). هه نبانه بورینه. چاپ ششه م. تهران: انتشارات سروش. - عه بدوللاپوور، هه ژیر (۲۰۰۸). فه رهه نگی هه ژیر. به رگی یه که م چاپی یه که م هه ولیر : چاپخانه ی ده زگای موکریان. - عه لی، به ختیار (۲۰۰۵). خونه ری کوشنده. چاپی یه که م. سلیمانی: چاپخانه ی ره نج. - عه لی و درویش، عه بدوللاو حه بیب محه مه د (۲۰۱۳). مه ولانا خالید موسافیره بی نیشتمانه که. چاپی یه که م. سلیمانی: بلاوکراوہی گوشاری کوچ. - محه مه د، مه سعود (۱۹۷۳). حاجی قادری کویی. به شی یه که م و دووههم، چاپی یه که م. به غدا: چاپخانه ی کوړی زانیاری کورد - محه مه د، مه سعود (۲۰۰۷). چه پکتیک له گولزاری نالی. چاپی دووه م. هه ولیر: ده زگای ئاراس. - محه مه د، مه سعود (۲۰۱۱). زاراوه سازیی پیوانه. چاپی دووه م. هه ولیر: ده زگای ئاراس. - مسته فا، محه مه دفازیل (۲۰۱۱). ده نگی پیره میرد له شیعری نوسی کوردیسا. چاپی یه که م. هه ولیر: چاپخانه ی روژهه لات. - موده ریس، مه لا عه بدولکه ریم (۲۰۱۱). یادی مه ردان. به رگی یه که م چاپسی دووه. هه ولیر : چاپخانه ی ئاراس. - موکریانی، گیو (۱۹۹۹). فه رهه نگی کوردستان. چاپی دووه م هه ولیر : ده زگای ئاراس، - مه لاکه ریم، محه مه د (۲۰۰۸). دوو بابه ت له باره ی بیر و شیعری حاجی قادری کوییه وه. چاپی دووه م. هه ولیر: چاپخانه ی ده زگای ئاراس. - میران و شاره زا، سه ردارحه مید وکه ریم مسته فا (۲۷۰۷ کوردی). دیوانی حاجی قادر کویی، سنه: چاپخانه ی شاره کتیبی میدیا. هاشمی، سه ید تاهیر (۲۰۰۴). مه ولانا خالید و ته ریقه تی نه قشبه ندی. وه رگیرانی: میرزا دلیر. چاپی یه که م. سلیمانی: چاپخانه ی قانع. گوفاری کوردی: .قانع، مه ریوان وریا (۲۰۰۱). گوفاری ره هه ند، له بلاوکراوه کانی نیوه ندی ره هه ند. بؤ لیکولینه وه ی کوردی، سوید. سه رچاوه ی ئینگلیزی : -Amore, Baker. Michael, Kate and Howden-Chapman, Philippa (2011). "The ETHOS Definition and Classification of Homelessness". JOURNAL OF HOMELESSNESS, Volume 5, No.2, December. Ember, Melvin & Embe, Carol R. (2005). encyclopedia of diasporas..U.S.A: Yale university – Noel Castree, Rob kitchin& Alisdair Rogers(2013). Oxford Dictionary of Human Geography. UK: oxford university Press. – Ozden, Caglar& Schiff, Maurice (2006). International Migration, Remittances, and the Brain Drain. Washington: A copublication of The World Bank and Palgrave Macmillan. .https://www.ldoceonline.com/dictionary/exile https://www.merriam-webster.com/dictionary/displacement.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 752 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,159 |