
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 334 |
تعداد مقالات | 3,272 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,073,473 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,335 |
مدلول عقل و کارکردهای آن در اصول فقه اهل سنت | ||
مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب | ||
مقاله 3، دوره 3، شماره 2، مهر 1399، صفحه 71-53 اصل مقاله (567.76 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): https://doi.org/10.34785/J016.2021.323 | ||
نویسنده | ||
نوید نقشبندی* | ||
استادیار گروه فقه و حقوق شافعی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
چکیده | ||
از ابتدای تاریخ اجتهاد، نقش عقل در استنباط احکام، موضوعی چالش برانگیز بوده و هست. در میان موافقان و مخالفانِ نقش عقل در فرآیند استنباط، برخی از علمای اصولی اهل سنت توانستهاند به دور از افراط و تفریط، نقشی کاربردی برای آن بیابند و بدون عنوان کردن بخشی مستقل برای آن در کتب و مباحث خود، از آن به عنوان ابزاری مفید استفاده کنند. در کشاکش نقش حداقلی یا حداکثری عقل، گرچه هیچگاه به عقل آزادی تصمیمگیری داده نشده است؛ اما نقش آن در به کاربردن کتاب و سنت و اجماع و قیاس شرعی و غیره قابل انکار نیست. این تحقیق به صورت تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بازخوانی نقش عقل در اصول فقه اهل سنت در اجتهاد پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بیشترین نقش عقل، در تشخیص برائت اصلی و فهم مقاصد کلی تشریع و عملیات قیاس و تطبیق احکام در جامعه است. | ||
کلیدواژهها | ||
استنباط؛ اصول فقه اهل سنت؛ عقل | ||
مراجع | ||
قرآن کریم
ابن تیمیة؛ احمد بن عبدالحلیم.(1391). درء تعارض العقل و النقل أو موافقة صحیح المنقول لصریح المعقول، تحقیق: محمد رشاد سالم، ریاض: دارالکنوز العربیة.
ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی.(1422). تلبیس ابلیس؛ دراسة و تحقیق: احمد بن عثمان المزید، ریاض: دارالوطن للنشر.
ابن حزم؛ علی ابن احمد بن سعید الظاهری (بی تا) الإحکام فی اصول الأحکام، تحقیق: احمد محمد شاکر، بیروت: دارالآفاق الجدیده.
ابن عاشور؛ محمد طاهر. (1421) .مقاصد الشریعه الاسلامیه، تحقیق و دراسه: محمد الطاهر المیساوی، اردن: دارالنفائس.
ابن عبد السلام؛ أبو محمد عز الدین عبد العزیز سلمی. (1421). القواعد الکبری الموسوم بقواعد الأحکام فی اصلاح الأنام، تحقیق: دکتر نزیه کمال احمد و دکتر عثمان جمعه، دمشق: دار القلم.
ابن قدامه؛ مقدسی. (2002).روضة الناظر و جنة المناظر، بیروت: موسسة الریان.
ابن ماجه؛ ابوعبدالله محمد بن یزید القزوینی الحافظ (بی تا) السنن، تحقیق: شعیب الارناووط، بیروت: موسسة الرسالة.
ابن منظور؛ محمد بن مکرم بن علی. (1416). لسان العرب، بیروت: داراحیاء التراث العربی و موسسه التاریخ العربی.
ابوداود؛ سلیمان بن اشعث ازدی سیستانی (بى تا) السنن، تحقیق: شعیب الارناووط، بیروت: دارالجنان.
امامه؛ عدنان محمد. (1424). التجدید فی الفکر الاسلامی، بیروت: دارابن جوزی.
باقلانی؛ ابوبکر محمد بن طیب، قاضی (1957) کتاب التمهید، تصحیح: الاب رتشرد یوسف الیسوعی، بیروت: المکتبة الشرقیة.
بیهقی؛ ابوبکر احمد بن الحسین. (1412). معرفة السنن و الآثار، تحقیق: عبدالمعطی امین قلعجی، حلب _ القاهره: دارالوعی.
جوینی؛ عبد الملک بن عبد الله بن یوسف، أبو المعالی، امام الحرمین. (1418). البرهان فی أصول الفقه، دراسة وتحقیق: صلاح بن محمد بن عویضة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
حنفی؛ دکتر حسن.(2005 ). من النص الی الواقع، بیروت، دارالمدار الاسلامی.
زرکشی؛ محمد بن بهادر بن عبد الله، بدر الدین. (1413). البحر المحیط فی أصول الفقه، تحقیق: عبد القادر عبد الله العانی، کویت؛ دارالصفوة.
سرخسی؛ محمد بن احمد بن ابی سهل.(1414). اصول سرخسی، تحقیق: ابوالوفاء الافغانی، حیدرآباد، لجنه احیاء المعارف النعمانیه.
سمعانی؛ منصور بن محمد بن عبدالجبار. (1418). قواطع الادلة فی الاصول، دراسه و تحقیق: محمد حسن محمد حسن اسماعیل الشافعی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
شاطبی؛ ابراهیم بن موسی بن محمد لخمی. (1417) .الموافقات فی اصول الاحکام، دراسه و تحقیق: ابوعبیده مشهور بن حسن آل سلمان، بیروت: دار ابن عفان.
عجم؛ رفیق.(1998) موسوعه مصطلحات اصول الفقه عند المسلمین، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد.(1417ق). المستصفی من علم الاصول، دراسه و تحقیق: محمد بن سلیمان الاشقر، بیروت: موسسه الرساله.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد.(1970). المنخول من تعلیقات الاصول، تعلیقات: دکتر محمد حسن هیتو، دمشق: دارالفکر.
قرضاوی، یوسف، (1416) العقل و العلم فی القرآن الکریم، مصر: مکتبه وهبه.
قلعهجی؛ محمد رواس.(1408). معجم لغه الفقهاء، بیروت: دارالنفائس.
منصور؛ دکتر محمد سعید شحاته. (1420).الادلة العقلیة و علاقتها بالنقلیة عند الاصولیین، خارطوم، الدار السودانیه.
نسائی، احمد بن شعیب ابوعبدالرحمن.(2012). کتاب السنن المعروف بالسنن الکبری، تحقیق: مرکز البحوث و تقنیة المعلومات، القاهرة: دارالتاصیل. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 507 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,087 |