پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,272 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,485 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,338 |
نگرشی تاریخی بر حدیث «الخراج بالضمان» و کاربرد آن در فقه مدنی | ||
| مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب | ||
| مقاله 12، دوره 4، شماره 2، مهر 1400، صفحه 274-259 اصل مقاله (646.85 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): https://doi.org/10.34785/j023.2021.012 | ||
| نویسندگان | ||
| علی تولائی* 1؛ لیلا مهرابی راد2؛ سید محمد مهدی صابر3 | ||
| 1دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران. | ||
| 2مربی گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور، کرمان، ایران. | ||
| 3دکترا گروه فقه و مبانی اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از احکام قضایی پیامبر (صلّی الله علیه و آله) که در دوره ای متأخر به عنوان قاعده ای فقهی مطرح گشت، قضاء پیامبر به روایت عایشه با عنوان «الخراج بالضمان» است. گرچه این حدیث نبوی، از طریق اهل بیت (علیهم السلام) گزارش نشده است، اما مضمون پاره ای از احادیث منقول از ائمه (علیهم السلام) در ابواب بیع شرط و رهن با آن هماهنگ است و فقهای امامیه در برخی از فروع فقهی در ابواب معاملات به آن استناد کرده اند. عدم توجه به زمینه تاریخی صدور حدیث و کاربردهای آن از فقه دوره متقدم سبب شده که برخی از فقهای معاصر، تحلیل جدید از این حدیث ارائه کرده و آن را مباحث حکومتی پیوند دهند. مقاله حاضر با رویکرد تاریخی به بررسی این حدیث و کاربردهای آن در فقه مدنی از منظر فقهای امامیه از زمان شیخ طوسی تا شیخ انصاری می‌پردازد. نتیجه این بررسی تاریخی، عدم پذیرش این تحلیل جدید است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الخراج بالضمان؛ فقه امامیه؛ معاملات | ||
| مراجع | ||
|
ابن ابی شیبه، عبدالله(1409)، مصنف ابن ابی شیبه فی الأحادیث و الآثار، بیروت: دارالفکر، اول.
ابن اثیر، مبارک بن محمد(بی تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، اول.
ابن ادریس حلی ، محمد(1410)، السرائر الحادی لتحریر الفتاوی، قم: موسسة النشر الاسلامی، دوم.
ابن حجر عسقلانی ، احمد(1403)، بلوغ المرام من أدلة الأحکام، بنارس: الجامعه السلفیه.
ابن حزم، علی(بی تا)، المحلی، تحقیق لجنة احیائ التراث العربی، بیروت: دارالجلیل، دارالآفاق الجدیدة.
ابن حمزه، محمد (1408)، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم: مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النجفی.
ابن زهره، حمزه(بی تا)، « کتاب الغنیة »، ضمن الجوامع الفقهیة، تهران: انتشارات جهان.
ابن عربی، محمد(بی تا) عارضة الاحوذی بشرح صحیح الترمذی، ؟؟(کشور محل چاپ):دارالعلم.
-------------(1992)، القبس فی شرح موطّأ مالک بن انس، به کوشش محمد عبدالله ولد کریو، بیروت: (بی نا).
ابن فهد حلی، احد(1411)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، به کوشش مجتبی عراقی، قم: موسسة النشر الاسلامی.
ابن قتیبه، عبدالله(بی تا)، تأویل مختلف الحدیث، تحقیق شیخ اسماعیل الاسعردی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن قدامه، عبدالله (بی تا)، المغنی، بیروت: دار الکتاب العربی.
احمد بن حنبل (بی تا)، مسند احمد، بیروت: دارصادر.
انصاری، مرتضى بن محمد امین(1415)، کتاب المکاسب (للشیخ الأنصاری، ط - الحدیثة)، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، اول.
القزوینی(ابن ماجه)، محمد بن یزید(بی تا)، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار الفکر.
بجنوردى(1401)، سید محمد بن حسن موسوى، قواعد فقهیه، تهران: مؤسسه عروج، سوم.
بیهقی، احمد بن الحسین(بی تا)، السنن الکبری، بیروت: دار الفکر.
ترمذی، محمد بن عیسی(1403)، سنن الترمذی، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، بیروت: دار الفکر، دوم.
حر عاملی، محمد(1412)، تفصیل رسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشیعة، قم: تحقیق مؤسسة آل البیت (ع).
حلبى، ابو الصلاح، تقى الدین بن نجم الدین(1403)، الکافی فی الفقه،اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین علیه السلام، اول.
خوئی، ابوالقاسم(بی تا)، مصباح الفقاهة فی المعاملات، تقریرات به قلم محمد علی توحیدی تبریزی، قم: موسسه انصاریان.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان – سوریه: دار العلم - الدار الشامیة، اول.
رامهرمزی، حسن(1404)، المحدّث الفاصل بین الراوی و الواعی، تحقیق محمد عجاج الخطیب، بیروت:دار الفکر، سوم.
سجستانی(ابی داود)، سلیمان(1410)، سنن ابی داود، تحقیق سعید محمد اللحام، بیروت: دار الفکر، اول.
سرخسی، شمس الدین(1406)، المبسوط، بیروت: دار المعرفه.
سلار دیلمى، حمزة بن عبد العزیز(1404)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، قم: منشورات الحرمین، اول.
شافعی، محمد بن ادریس (بی تا)، الرسالة، تحقیق احمد محمد شاکر، بیروت: المکتبه العلمیه.
شهید اول، محمد بن مکی (1417)، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
صنعانی، عبدالرزاق(بی تا)، مصنف عبدالرزاق، تحقیق حبیب الرحمان الاعظمی، بی جا: المجلس العلمی.
طحاوی، احمد(1416)، شرح معانی الآثار، به کوشش محمد زهری نجار، بی جا: دار الکتب العلمیه، سوم.
طوسی، محمد(1407)، الخلاف، به کوشش علی خراسانی و دیگران، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
-----------(1387)، المبسوط فی فقه الامامیه، به کوشش محمد تقی کشفی، تهران:المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، سوم.
علامه حلی، حسن(1420)، تذکرة الفقهاء، قم: تحقیق موسسة آل البیت (ع).
----------(1416)، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، قم: تحقیق مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامیة.
عاملى، یاسین عیسى(1413)، الاصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیة، بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، اول.
قاضی ابن براج، عبد العزیز(1406)، المهذب (لابن البراج)، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
قرافی، احمد(بی تا)، أنوار البروق فی أنواد الفروق ؟ ،بیروت: دارالمعرفة.
کاشف الغطاء ، محمد حسین(1359)، تحریر المجلة، نجف: المکتبه المرتضویه، اول.
محقق حلّى، نجم الدین، جعفر بن حسن(1418)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، ششم.
مجلة الأحکام العدلیة(قانون نامه رسمی دولت عثمانی)، کراچی: کتابخانه آرام باغ.
مغربی، قاضی نعمان(بی تا) ، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا والأحکام عن اهل البیت رسول الله علیه و علیهم أفضل السلام، به کوشش آصف فیضی، قاهره: دارالمعارف.
مروزی، محمد(1406)، اختلاف العلماء، به کوشش صبحی سامرایی، بیروت: بی نا).
مزنی، اسماعیل بن یحیی(بی تا)، مختصر المزنی، بیروت: دارالمعرفة.
مزی، یوسف(1413)، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت: بی نا
مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413)، المقنعة، قم:کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول.
موسوی خمینی، روح الله(1385)، الرسائل، ؟؟محل چاپ:موسسه اسماعیلیان.
موسوی خمینى(1421)، سید روح اللّه، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، اول.
نجفى(صاحب جواهر)، محمد حسن(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، هفتم.
نسائی، احمد بن شعیب(1348)، سنن، بیروت: دار الفکر، اول.
نووی، محی الدین(بی تا)، المجموع فی شرح المهذب، بی جا: دار الفکر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,075 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 368 |
||