پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,632 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,401 |
معناشناسی واژة عذاب و ترکیب‌های اضافی آن در قرآن کریم با تاکید بر رابطة هم‌نشینی | ||
| مطالعات ادب اسلامی | ||
| دوره 1، شماره 2، مرداد 1401، صفحه 187-208 اصل مقاله (540.45 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.34785/j022.2022.017 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین مهتدی* 1؛ نوش آفرین مرسلی2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر | ||
| 2کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| معناشناسی شاخه‌ای از دانش زبان‌شناسی است که نقش مهمی در فهم قرآن مجید دارد؛ زیرا از طریق بررسی واژگان در سیاق آیات می‌توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. مفهوم «عذاب» از مفاهیم پر‌بسامد در قرآن کریم است که به تنهایی نتیجه طبیعی عمل فرد است و دلالت بر شدت ندارد؛ امّا هم‌نشینی آن در ترکیب‌های اضافی با کلماتی چون: «حریق»، «سعیر»، «حمیم» و غیره حالت و شدت آن را بیان می‌کند. نگارندگان برآنند تا به این سؤال مهم پاسخ دهند که ترکیب‌های اضافی واژه‌ی عذاب بر اساس رابطه‌ی هم‌نشینی چه تأثیری در معنا و تفسیر این واژه دارند؟ ساختار آیات «عذاب» در ترکیب‌های اضافی، نشان‌دهندۀ تأثیر این مفاهیم بر واژه‌ی عذاب و حد و مرز این واژه همراه مضاف الیه‌های گوناگون آن است؛ به عنوان مثال عذاب حمیم نشان‌دهنده‌ی عذاب با آبى جوشان در منتها درجه حرارت است. عذاب سعیر نشان‌دهنده‌ی عذاب با آتشی است که زبانه کشیده و سوزنده است به همین جهت آتش در عود را به دلیل نداشتن این شرایط سعیر نمی‌گویند. اکثر آیات عذاب در ترکیب‌های اضافی آن اُخروی و فقط در چهار آیه دنیوی است و در بیشتر آیات شدت عذاب آخرت با کلمات أکبر، أبقی، أشد، أشقّ و أخزی نشان داده شده که نشان می‌دهد این عذاب بزرگ‌تر و سخت‌تر از عذاب دنیایی است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی روابط واژه‌ی «عذاب» را با دیگر مفاهیم هم‌نشین آن درترکیب‌های اضافی مورد تحلیل قرار می‌دهد تا تأثیر این ترکیب‌ها بر واژه‌ی عذاب و حد و مرز این واژه در آنها مشخص شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ معناشناسی؛ رابطه هم‌نشینی؛ عذاب؛ تفسیر | ||
| مراجع | ||
|
ابن فارس، أحمد بن زکریا. (1404ق). معجم المقاییس اللغة. (تحقیق: محمد هارون عبد السلام). قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (چاپ سوم). (تحقیق: احمد فارس). بیروت: دار صادر.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1361ش). خدا و انسان در قرآن. (ترجمه: احمد آرام). تهران: سهامی انتشار.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1378ش). مفاهیم اخلاقیدینی در قرآن مجید. (ترجمه: فریدون بدره‌ای). تهران: نشر فرزان.
بستانى، فؤاد أفرام. (1375ش). فرهنگ ابجدی (چاپ دوم). تهران: بی‌نا.
پالمر، فرانک رابرت. (1391ش). نگاهی تازه به معنی‌شناسی (چاپ ششم). (ترجمه: کورش صفوی). تهران: نشر مرکز.
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح. (تصحیح: احمد عبد الغفور عطار). بیروت: نشر دار العلم للملابین.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1374ش). مفردات الفاظ قرآن (چاپ دوم). تهران: مرتضوی.
رضایی، رقیه، و فتاحی‌زاده، فتحیه. (1395ش). «معناشناسی احباط در قرآن کریم با تأکید بر روابط هم‌نشینی و جانشینی». پژوهش‌نامه تفسیر قرآن، 3(1)، 1-25.
رکعی، محمد، و نصرتی، شعبان. (1396ش). میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
روبینز، آر. اچ. (1393ش). تاریخ مختصر زبان‌شناسی (چاپ دوازدهم). (ترجمه: علی‌محمد حق‌شناس). تهران: مرکز.
زمخشری، محمود بن عمر. (1979م). أساس البلاغة. بیروت: دار صادر.
شریفی، علی. (1394ش). معناشناسی قرآن در اندیشه شرق‌شناسان با تأکید بر ایزوتسو. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط فی اللغة. (تصحیح: محمدحسن آل یاسین). بیروت: عالم الکتب.
صفوی، کورش. (1387ش). درآمدی بر معناشناسی (چاپ سوم). تهران: سوره مهر.
طباطبایی، محمدحسین. (1374ش). تفسیر المیزان (چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1375ش). تفسیر جوامع الجامع. مشهد مقدس: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. (بی‌تا). تفسیر مجمع‌البیان. تهران: فراهانی.
طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375ش). مجمع البحرین (چاپ سوم). (تحقیق: احمد حسینی اشکوری). تهران: مرتضوی.
عابدی جزینی، مهدی، ربانی، نفیسه، و ربانی، زهره. (1397ش). «بررسی طرح واره‌های تصویری «عذاب» در قرآن کریم از منظر زبان‌شناسی شناختی». تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 15(3)، 128-157.
عسکری، حسن بن عبدالله. (1390ش). فرهنگ واژگان مترادف ترجمه کتاب الفروق فی اللغة. (ترجمه: مهدی کاظمیان و زهرا رضاخواه). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عسکری، حسن بن عبدالله. (1400ق). الفروق فی اللغة. بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
فراهیدی، الخلیل بن أحمد. (1410ق). العین (چاپ سوم). (تحقیق: مهدی المخزومی و ابراهیم السامرایی). قم: مؤسسه دار الهجرة.
فولادوند، محمد مهدی. (1418ق). ترجمه فارسی قرآن کریم (چاپ سوم). تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1415ق). القاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیة.
قرائتی، محسن. (1388ش). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی بنابی، علی‌اکبر. (1375ش). تفسیر احسن الحدیث (چاپ دوم). تهران: بنیاد بعثت.
قرشی، سید علی‌اکبر. (1412ق). قاموس قرآن (چاپ ششم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
قنبری، بخشعلی. (1395ش). معناشناسی به‌مثابه روش. تهران: انتشارات نو شناخت.
مصطفوی، حسن. (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (چاپ سوم). بیروت: بی‌نا.
مغنیه، محمد جواد. (1378ش). ترجمه تفسیر کاشف. قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر، و جمعی از نویسندگان. (1371ش). تفسیر نمونه (چاپ دهم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میرلوحی، سید علی. (1392ش). ترادف در قرآن کریم. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
واسطی الزبیدی، مرتضى. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. (تصحیح: علی شیری). بیروت: دار الفکر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 527 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,659 |
||