پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,272 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,485 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,338 |
آرایة مراعات نظیر در پنج جزء آخر قرآن کریم | ||
| مطالعات ادب اسلامی | ||
| دوره 1، شماره 2، مرداد 1401، صفحه 45-61 اصل مقاله (375.49 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.34785/j022.2022.010 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن سرباز* 1؛ سرگل ویسی2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| 2کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن کریم، اعجاز بلاغی و بیانی آن است که از دیرباز توجه ادیبان و سخنوران را به خود جلب کرده و زمینه‌ی پیدایش و گسترش علوم مختلفی از جمله علوم بلاغی را فراهم کرده است. قرآن‌پژوهان برای پی بردن به اعجاز بیانی قرآن کریم و اثبات دقیق و علمی آن، الفاظ، کلمات، جملات، ساختار زبانی و نظم کلامی آن را از زوایای مختلف زبانی و ادبی مورد مطالعه و کنکاش قرار داده و در این زمینه بیشترین بهره را از علوم بلاغی و فنون سه‌گانه‌ی آن یعنی معانی، بیان و بدیع برده‌اند. یکی از آرایه‌های بدیعی که در قرآن کریم کاربرد زیادی دارد و بر زیبایی ساختار زبانی آن افزوده است، آرایهی مراعات نظیر و ملحقات آن یعنی تشابه الأطراف و ایهام تناسب است. در مراعات نظیر باید تناسب و هماهنگی معنایی بین واژگان وجود داشته باشد و این واژگان نباید نسبت به یکدیگر هیچگونه تضاد و تناقضی داشته باشند. در آرایهی مراعات نظیر، چینش الفاظ و واژگانی که باهم هماهنگی و تناسب معنایی دارند باعث به وجود آمدن آهنگ و موسیقی دلنشینی در کلام میشود که مخاطب را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. در این پژوهش تلاش میشود با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، آرایهی مراعات نظیر و تلفیق آن با برخی از آرایه‌های بدیعی دیگر در پنج جزء پایانی قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که این آرایه در آیات مورد نظر بیشتر در کنار آرایه‌های دیگری همچون تلمیح، مبالغه، لف و نشر، تنسیق الصفات، جناس و سجع به کار رفته است اگرچه در مواردی به تنهایی هم به کار رفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ زیبایی‌شناسی قرآن کریم؛ صنایع بدیعی؛ محسنات معنوی؛ مراعات نظیر | ||
| مراجع | ||
|
القرآن الکریم.
ابن أثیر، ضیاءالدین. (1998). المثل السائر فی أدب الکاتب والشاعر (تحقیق: الشیخ کامل محمد محمد عویضة، چاپ اول). بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن عاشور التونسی، محمد الطاهر بن محمد. (1984). التحریر و التنویر. تونس: دار التونسیة.
أحمد حسین، نصرالدین إبراهیم. (2013). علم البدیع وبلاغته فی ضوء القرآن الکریم دراسة بلاغیة تحلیلیة. مجلة الدراسات اللغویة والأدبیة، 2، 118-141.
التفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر. (2001). المطول شرح تلخیص مفتاح العلوم (تحقیق: عبد الحمید هنداوی). بیروت: دار الکتب العلمیه.
التفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر. (2003). مختصر السعد شرح تلخیص کتاب مفتاح العلوم (تحقیق: عبد الحمید هنداوی). بیروت: المکتبة العصریة.
حسینی، مجتبی، و فتحی، غلامرضا. (1389). مراعات نظیر زیور آرایه‌ها. فصلنامه پژوهشی تحقیقات زبان و ادب فارسی، جدید (3)، 67-81.
خرقانی، حسن. (1392). زیباآشناسی قرآن از نگاه بدیع (چاپ اول). مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
خرمدل، مصطفی. (1392). تفسیر نور. تهران: نشر احسان.
خطیب قزوینی، جلال الدین محمد بن عبدالرحمن. (1989). الإیضاح فی علوم البلاغة (شرح و تعلیق: محمد عبدالمنعم خفاجی). بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
الخمیسی، عبدالواحد عبدالله. (2017). مراعاة النظیر فی القرآن الکریم. مجلة الوعی الإسلامی، 629، 62-66.
رادویانی، محمدبن عمر. (1362). ترجمان البلاغه (تصحیح: پروفسور احمد آتش، ملک‌الشعرا بهار). تهران: اساطیر.
الزمخشری، جارالله أبوالقاسم محمود بن عمر. (1998). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل (چاپ اول). الریاض: مکتبة العبیکان.
السکاکی، أبو یعقوب یوسف بن أبی بکر. (1987). مفتاح العلوم (چاپ دوم). بیروت: دارالکتب العلمیة.
سیوطی، جلال الدین. (1974). الاتقان فی علوم القرآن (تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم). القاهره: دار الفکر.
شمیسا، سیروس. (1381). نگاهی تازه به بدیع. مشهد: فردوس.
الصابونی، محمد علی. (بی‌تا). صفوة التفاسیر. بیروت: دارالقرآن الکریم.
ضیف، شوقی. (بی‌تا). البلاغة تطور و تاریخ (چاپ دوازدهم). القاهرة: دار المعارف.
طبیبیان، سید حمید. (1388). برابرهای علوم بلاغت در فارسی و عربی براساس تلخیص المفتاح و مختصر المعانی (چاپ اول). تهران: امیرکبیر.
عبدالغنی المرسی، کمال الدین. (بی‌تا). مراعاة النظیر فی کلام الله العلی القدیر. الاسکندریه: جامعه الإسکندریه.
عتیق، عبدالعزیز. (بی‌تا). علم البدیع. بیروت: دار النهضة العربیة.
علوان، حمادة خالد محمد. (2016). الألوان البدیعیة فی السور المکیة دراسة وصفیة تحلیلیة (رسالة ماجستیر). کلیة الآداب، الجامعة الإسلامیة، غزة.
العلوی، یحیی بن حمزة. (1423). الطراز لأسرار البلاغة و علوم حقائق الإعجاز (چاپ اول). بیروت: المکتبة العصریة.
فضیلت، محمود. (1386). زیبایی‌شناسی قرآن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
قصاب، ولید إبراهیم. (2012). البلاغة العربیة: علم البدیع. دمشق: دار فکر.
قطب، سید. (1988). فی ظلال القرآن (چاپ پانزدهم). القاهرة: دارالشروق.
لاشین، عبدالفتاح. (1999). البدیع فی ضوء أسالیب القرآن. القاهرة: دارالفکر العربی.
مرتضایی، سید جواد. (1394). بدیع از بلاغت (چاپ اول). تهران: انتشارات زوار.
میر، مستنصر. (1388). فنون وصنایع ادبی در قرآن. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های قرآنی، 11(15)، 154-178.
النویری، شهاب الدین أحمد بن عبدالوهاب. (1423). نهایة الأرب فی فنون الأدب. القاهرة: دارالکتب والوثائق القومیة.
الهاشمی، أحمد. (1994). جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع. بیروت: دارالفکر.
همایی، جلال الدین. (1389). فنون و صناعت ادبی (چاپ اوّل). تهران: اهورا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 833 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,890 |
||