پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,540 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,360 |
عدالت، مناط استنباط و کاربست آن در صدور آرای قضایی | ||
| مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب | ||
| مقاله 1، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 9، مهر 1401، صفحه 21-1 اصل مقاله (689.63 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mfu.2022.62527 | ||
| نویسندگان | ||
| فریدون نهرینی* 1؛ شعبان حق پرست2؛ مهرداد خدابخشی شلمزاری3 | ||
| 1دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه معارف، دانشکده افسری وتربیت پاسدار امام حسین(ع)، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکترا، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| قضاوت در نظام حقوقی شیعه به اجرای قواعد یا گزاره های حقوق محدود نیست، بلکه قاضی که همان مجتهد است، خود در فرایند کشف و استنباط قواعد، نقش مبنایی و مستقل دارد. اما در حقوق ایران و با توجه به اینکه قضات حائز رتبه اجتهاد نیستند، مهم‌ترین و بنیادیترین پرسش، تحلیل نقش و جایگاه قاضی در تفسیر و استنباط حکم می‌باشد. در نظام حقوقی مبتنی بر اراده دولت (حقوق سنتی)، وظیفه قاضی صرفاً تطبیق احکام از پیش تعیین شده بر مسائل مورد اختلاف است؛ اما در نظام حقوقی مبتنی بر عقلانیت فطری (حقوق مدرن)، قاضی میتواند بر مبنای عقل، به تفسیر احکام بپردازد. امروزه تحول پارادیمی لازمهی عدالت قضایی بوده و آن گذار از حقوق سنتی به حقوق مدرن است. در این نوشتار برای اجرای تحول پارادیمی و با تاکید بر نقش قاضی در تفسیر احکام مبنای تطبیق، با تحقیق در مورد عدالت و جایگاه آن در استنباط احکام، عدالت فراتر از یک قاعده فقهی یا قید احکام یا فلسفه و حکمت احکام، بهعنوان مقصد شریعت و آپایرون حقوقی معرفی نموده تا قاضی با الهام از اصول حقوقی و با استفاده از عقل و ملاکات احکام از ظاهر قانون فراتر رفته و بهویژه در موارد فقدان، سکوت یا ابهام یا نقص قوانین عدالت را مناط استنباط حکم قرار داده و در نتیجه حکمی عادلانه صادر نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عدالت؛ انصاف؛ استنباط حکم؛ مقصد شریعت؛ تحول پارادیمی | ||
| مراجع | ||
|
الهی خراسانی، علی. (1392). قاعده فقهی عدالت. چ1. مشهد: بنیادپژوهش های اسلامی.
اصفهانی، محمدحسین. (1418). نهایۀ الدرایه فی شرح الکفایه. چ1. بیروت: موسسه آل البیت.
انصاری، باقر. (1387). نقش قاضی در تحول نظام حقوقی. چ1. تهران: میزان.
ایازی، محمد علی. (1389). ملاکات احکام و شیوه های استکشاف آن. چ2. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
توماس هابز. (1387). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. چ1. تهران: نشر نی.
جان رالز. (1396). نظریه‌ای در باب عدالت. ترجمه مرتضی نوری. چ1، تهران: نشر مرکز.
جعفری تبار، حسنز (1383). مبانی فلسفی تفسیر حقوقی. چ1. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1367). ترمینولوژی حقوق. چ1. تهران: گنج دانش.
حسینی سیستانی، علی. (1414). قاعده لاضرر و لاضرار. چ1. قم: نشر مکتبة آیت اله العظمی سیستانی.
حکیم، محمد تقی. (1418). اصول الفقه العامه . جلد1. چ1. قم: مجمع جهانی اهل بیت(ع).
شهابی، مهدی. (1400). فلسفه حقوق، مبانی نظری تحول نظام حقوقی از حقوق سنتی تا حقوق مدرن. چ1. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
صانعی، یوسف. (1397). رویکردی به حقوق زنان. چ1، قم: فقهالثقلین
صدر، سید محمدباقر. (1417). اقتصادنا. چ1. قم: بوستان کتاب. دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــــ . (1405). دروس فی علم الاصول. ج 3. چ1. قم: دار المنتظر.
علیدوست، ابوالقاسم. (1388). مقصدهای شریعت. چ1. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـــــــــــــ .(1395). فقه و عقل. چ1. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علی اکبریان، حسنعلی. (1386). معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیر در روایات. ج2. چ1. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ـــــــــــــــ .(1396). قاعده عدالت در فقه امامیه. چ1. قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
فیاضی، مسعود. (1393). تفاوت تنقیح مناط والغای خصوصیت با قیاس. مجله حقوق اسلامی. شماره 42. صص 97-117.
قابل، هادی. (1390). نظریه عدالت ونفی ظلم. چ1. قم: انتشارات فقه الثقلین.
کاتوزیان، ناصر. (1390). فلسفه حقوق، منابع حقوق. ج2. چ4. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـــــــــــ .(1390). فلسفه حقوق، منطق حقوق. ج3. چ4. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــ .(1376). جایگاه حقوق اسلامی در نظم حقوقی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دوره 36. صص 42-72.
ــــــــــ . (1376). قواعد عمومی قراردادها. ج4. چ5. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـــــــــــ . (1387). شفعه، وصیت، ارث. چ10. تهران: میزان.
محقق داماد، مصطفی. (1393). جایگاه اصل عدالت در اجتهاد شیعی. دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز. چ1. تبریز: نشر ستوده. Brain L either (2001), legal realism and legal positivism Reconsidered ,Ethics Ch.Perelmant (1963), The Idea of Justice, Translated by John Petrie. Londen Routle dgekegan Paul , New York. Hans. K. (1970), The Pure theory of Law, Translation from second German Edition By max Knight, University of California. Ken., K. (1992), Legal Indeterminacy and Legitimacy, in: Legal Hermenutics: History, Theiry and Practice Edited by Gregory Leyh, Berkeley : University of California. Lawrence, B. (1987). Solum, On the Indeterminacy Crisis: Critiquing Critical Dogma, 54 U. Chi. L. Rev, 462, 473. M.D.A.F. (1994), loyds Introduction to Jurisprudence ,Londen: sweet. Maxwell Coleman, J., & Shapiro, S. (2002). The Oxford handbook of jurisprudence & philosophy of law. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 515 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 389 |
||