
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 334 |
تعداد مقالات | 3,274 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,073,509 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,350 |
تحلیل زبان عرفانی در دیوان محوی | ||
پژوهشنامه ادبیات کردی | ||
مقاله 7، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 14، اسفند 1401، صفحه 65-80 اصل مقاله (466.72 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.34785/J09.2022.005 | ||
نویسنده | ||
طاهر لاوژه* | ||
استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
شعر عرفانی از طریق زبانی ویژه و ساختاری استوار در صورت و معنا پدید میآید و دقت در آن، میزان موفقیت شاعر را در دسترسیِ خلاقانه به ساحت آن تعیین میکند. محوی شاعر بلند آوازة کُرد در سرودههای خویش از مضامینِ عرفانی بهره میبرد، تا صور خیال شاعرانة خود را بیافریند و یافتههای معنوی خویش را به گونهای هنری ارائه دهد. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیلِ اشعار محوی از منظر خلق مفاهیم عرفانی، توسع مفاهیم صوفیانه برای مضمونآفرینی از طریق زبان عرفانی و میزان خلاقیت شاعر در ورود به عرصة زیباییشناسیِ شعر صوفیانه است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی و با توجه به برخی مبانیِ نقد و نظریه به ارزیابیِ فرم و محتوای تعدادی از برجستهترین تصاویر شعری در اشعار عرفانیِ محوی پرداخته است. نتایج نشان میدهد شاعر در بیان معانی و مفاهیمِ اشعار خویش با تأکید بر نمادپردازی، درک کاملی از مضامین عارفانه و قلمرو شعر صوفیانه دارد و با استفاده از آموزههای خویش، تصویرهای بدیعی در اشعار عرفانی خود آفریده است؛ اما به سبب ناتوانی در کاربرد قابلیتهای زبانِ عرفان و عدم ورود به این عرصه قادر به خلقِ نمادهای ویژة خویش نیست و رمزوارگیِ کلماتِ او اغلب در حوزة استعاره میماند؛ اما در عرصة شکل و فرم، نوآوریها و خلاقیتهایی در غزلیات کُردی دارد که قابل توجه مینماید. در این پژوهش رابطة زبان و اندیشة وی در این زمینه بررسی میشود. در کلیتِ دیوان محوی، وجوه زبانی و معنویِ دریافتهای عارفانة وی کمتر به فضای بیکرانِ نمادآفرینی برای خلقِ تجارب عرفانی میپیوندد. | ||
کلیدواژهها | ||
شعر عرفانی؛ دیوان محوی؛ زبان عرفانی؛ استعاره و نماد؛ صورت و معنی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم؛ ترجمة استاد محمدمهدی فولادوند.
آقاحسینی، حسین و اشرف خسروی. (1388). «نمادشناسی داستان مرد درویشی که کوزهای آب برای خلیفه برد»، فصلنامة ادبپژوهی، ش 9، 7 ـ 28.
الیاده، میرچا. (1391). اسطوره و واقعیت، ترجمة مانی صالحی علامه، تهران: کتاب پارسه.
بالخی، موحەممەد (مەحوی) (1387). دیوانی مهحوی، لێکداونهوه و لێکۆڵینهوهی مەلا عەبدولکەریم مودەڕڕیس و موحەممەد مەلا کەریم، چاپی سێهەم، سنە: کوردستان.
پارسا، سید احمد. (1401). «تحلیل بلاغی چیستان در ادب عامه»، دوماهنامة فرهنگ و ادبیات عامه، سال 10، شماره 43، 161 ـ 182.
جباری، نجمالدین و سودابه اسدی. (1398). «رویکرد عارفان مکتب عرفانی زاگرس به عشق انسانی»، پژوهشنامة ادبیات کردی، دوره 5، ش 7، 119 ـ 133.
حائری، محمدحسن. (1379). راه گنج، تهران: مؤسسة انتشارات مدینه.
حافظ، شمسالدین محمد. (1375). دیوان حافظ، مصحح علامه قزوینی و قاسم غنی، تهران: افکار.
ذوالریاستین، محمد. (1379). فرهنگ واژههای ایهامی در اشعار حافظ، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
راستگو، محمد. (1383). عرفان در غزل فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
زمردی، حمیرا. (1385). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامه فردوسی، خمسة نظامی و منطقالطیر، چاپ دوم، تهران: زوار.
زینیوند، تورج و فرشته حیدری. (1395). «تحلیل نمادین افسانة ملکجمشید»، فصلنامة فرهنگ و ادبیات عامه، سال 4، شمارة 8، 91 ـ 115.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1371). شاعر آینهها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل)، چاپ سوم، تهران: آگاه.
ــــــــــــــــــــــــ . (1394). در هرگز و همیشة انسان (از میراث عرفانی خواجه عبدالله انصاری)، چ 1، تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــــــ . (1395). آن سوی حرف و صوت؛ گزیدة اسرارالتوحید، چاپ چهارم، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1386). بیان، چاپ دوم از ویرایش سوم، تهران: میترا.
صرفی، محمدرضا. (1386). «نماد پرندگان در مثنوی»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، سال 5، شمارة 18، 53 ـ 76.
عامری، زهرا و مهین پناهی. (1394). «بازتاب نماد آینه در اسطوره و عرفان با تکیه بر بندهشن و مرصاد العباد»، دوفصلنامة ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا(س)، سال 7، شمارة 13، 143 ـ 174.
عطار، محمد بن ابراهیم. (1393). منطقالطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهاردهم، تهران: سخن.
علامی، ذوالفقار و نسرین شکیبیممتاز. (1393). «نشانوارگی درفشهای شاهان و پهلوانان در شاهنامه»، دو فصلنامة زبان و ادبیات فارسی، سال 22، شماره 77، 155 ـ 186.
فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
ــــــــــــــ . (1391). سبکشناسی؛ نظریهها، رویکردها و روشها، تهران: سخن.
فولادی، علیرضا. (1389). زبان عرفان، چاپ سوم (ویرایش جدید)، تهران: سخن.
قبادی، حسینعلی و محمد خسرویشکیب. (1389). آیین آینه؛ سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
کاکایی، قاسم. (1381). وحدت وجود، تهران: هرمس.
گلیزاده، پروین و نسرین گبانچی. (1392). «روانکاوی شخصیتها و نمادهای عرفانی در داستان رومیان و چینیان مثنوی معنوی»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، سال 9، شمارة 31، 257 ـ 280.
لاوژه، طاهر. (1400). «کارکرد نماد در حکایتهای حدیقه، داستانهای مثنوی و قصههای پریان»، فصلنامة متنپژوهی ادبی، 25 (89)، 217 ـ 241.
محمدی تلوار، محمد. (1391). «بررسی اندیشههای عرفانی محوی و جنبههای تأثیرپذیری آن از عطار نیشابوری»، پایاننامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان.
محمودی، مریم (1389). «بررسی و تحلیل نماد دریا در آثار عطار»، پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی، سال دوم، شماره 8،، 173 ـ 193.
مولوی، جلالالدین محمد بن محمد. (1378). کلیات شمس (دیوان کبیر)، چاپ چهارم، جزو اول و پنجم، تهران: امیرکبیر.
نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمة اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نیکوبخت، ناصر و همکاران. (1398). «بررسی رویکردهای تأویلی به نمادهای مثنوی در منابع مثنویپژوهی معاصر»، مطالعات عرفانی، شمارة 30، 309 ـ 334.
یوسفی، محمدرضا و صدیقه رسولیان آرانی. (1392). «نماد از دیدگاه ابهام (تحلیل عناصر بلاغی نمادگونه در شعر معاصر فارسی)»، فنون ادبی، سال 5، شماره 2، 161 ـ 178.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 587 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 548 |