پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 355 |
| تعداد مقالات | 3,429 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,341,244 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,041,505 |
معناشناسی واژه دعا در قرآن کریم از منظر زبانشناسی قرآنی | ||
| پژوهش‌های زبانشناسی: نظریه و کاربرد | ||
| مقاله 7، دوره 1، شماره 2، شهریور 1402، صفحه 105-127 اصل مقاله (602.74 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jls.2023.62825 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدابوالقاسم فضائلی* 1؛ هادی زینی ملک آبادی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران | ||
| چکیده | ||
| جایگاه دعا در ادیان مختلف به خصوص در دین مبین اسلام بر کسی پوشیده نیست، کلمه دعا و مشتقاتش 182 بار در آیات قرآن کریم بکار رفته است. آثار گوناگون دعا با رویکردهای مختلف در این زمینه نشان دهنده اهمیت این مسئله نزد دانشمندان مسلمان است. با این وجود هنوز ادراک دقیق و جامعی از دعا به عنوان یک مفهوم که در فرایند عملی آن نیز اثرگذار است، تبیین نشده است؛ این به این دلیل است که تاکنون واژه دعاء و مشتقاتش در قرآن با رویکرد معناشناسی بررسی نشده است. این نوشتار قصد دارد با دانش معناشناسی به روش تحلیلی توصیفی به تبیین واژه دعاء در قرآن بپردازد و مؤلفه‌های معنایی آن را به کمک همنشین ها و جانشین‌ها و اضدادش در قرآن استخراج کند. نتیجه بررسی همنشین های این واژه در قرآن به این صورت است: همنشین های اشتدادی، مثل آتی، سمع، اجابَ و استجابَ، اَمنَ، هَدَی، جعل، سَلمَ و قَوَمَ؛ همنشین های تقابلی: شرک، کفر، ضلال و ضرر و همنشین های مکملی: الله، رب، رسول و انسان. با بررسی همنشین های این واژگان ، جانشین‌های واژه دعاء بدست آمد: قول، امنیت، علم، تبعیت، هدایت، اتیان، کفر و مشیت. همچنین، یافته‌ها نشان داد که از بررسی همنشین‌ها و جانشین‌ها، مؤلفه‌های معنایی که برای واژه دعاء به‌دست داده شد عبارتند از «قول، امنیت، علم، هدایت، کفر، فضلیت، تبعیت، صدق، حکمت و کتابت». از این رو، با تحول در معنا بر اساس تبیین روابط همنشینی و جانشینی، معنای دقیقی از دعا ارائه می‌شود که به بسیاری از ابهامات نظری و عملی در حوزه دعا پاسخ می دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معناشناسی؛ دعاء؛ قرآن؛ همنشین؛ جانشین | ||
| مراجع | ||
|
منابع فارسی
ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۰ ق ). لسان العرب، بیروت: دار الفکر
اصفهانی، سیدابوالحسن (1391). وسیلة النجاة، مع حواشی الگلپایگانی. مشهد: آستان قدس رضوی
بهشتی، سعید (1390). «نقش دعاء در تربیت انسان از دیدگاه قرآن و کلام معصومین» عقل و دین، شمارۀ 1، 59-29
بی یرویش، مانفرد (1374). زبانشناسی جدید.ترجمه محمدرضا باطنی، ج چهارم، تهران: انتشارات آگاه
پرچم, اعظم، مستانه ابوترابیان (1391). «توسعة معنایی دعا در قرآن». آموزههای قرآنی. 9(15): 72-47
جفری، آرتور (1372). واژه های دخیل در قرآن، ترجمه فریدون بدرهای، [بی جا] : انتشارات توس.
رفیعی، علی و حسن عبدالهی (1393). «معناشناسی واژه جهل در قرآن کریم ». مطالعات قرآنی، 5(20): 149-129.
سالارزایی، امیر حمزه (1391). «بررسی دعاء از منظر کلام خدا». پژوهشنامه معارف قرآنی، 3(10)، 96-79
سید عبدالله شبّر (1407ق). الجواهر الثمین فی‌تفسیر الکتاب‌المبین. ج 3: الفین
شعیری، حمید رضا (1388). مبانی معنیشناسی نوین. تهران: انتشارات سمت
صفوی، کورش (1387). درآمدی بر معنیشناسی. چاپ سوم، تهران: نشر سورۀ مهر
صفوی، کوروش (1395)، درآمدی بر معنیشناسی. تهران: نشر سورۀ مهر
طریحی، فخرالدین (۱۳۷۵ش) ، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران :کتابفروشی مرتضوی
قرشی، سید علی‌اکبر (1391). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). کافی ، تحقیق علی اکبر و محمد آخوندی، تهران : دار الکتب الإسلامیة
محسن‌پور، ریحانه و سیده فاطمه حسینی (1397). «بررسی تأثیر دعاء و نیایش در زندگی انسان از نظر آیات و روایات». قرآنی کوثر- شمارۀ 61: 141-125.
مصباح یزدی، محمد تقی (1379). آموزش عقائد. تهران : سازمان تبلیغات اسلامی
مقاتل بن سلیمان (1423). تفسیر، تحقیق عبدالله محمود شحاته. بیروت: نشر دار إحیاء التراث
مکارم شیرازی ناصر (1375). پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام). تهران : نشر دارالکتب الاسلامیه
مکارم شیرازی ناصر (1378). مثالهای زیبای قرآن (امثال القرآن). قم: نشر نسل جوان
مکارم شیرازی ناصر (1384). وهابیت بر سر دو راهی. قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1384). پیدایش مذاهب. قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)
مکارم شیرازی ناصر (1390). انوار هدایت: مجموعه مباحث اخلاقی مکارم شیرازی، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 407 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 308 |
||