پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,578 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,381 |
فرودستِ منفعل: بازنمایی فرودستان در رمان‌های تنگسیر و سنگ صبورِ صادق چوبک | ||
| جامعه شناسی فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 19، فروردین 1403، صفحه 1-16 اصل مقاله (663.81 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/scart.2023.62848 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد یزدانی نسب* 1؛ سمانه رحیمی2 | ||
| 1استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله قصد داریم تا چگونگی بازنمایی فرودستان در دو رمان مهم تنگسیر و سنگ صبور، نوشتۀ صادق چوبک را بررسی کنیم. به این منظور، با نقد برخی از سنت‌های مطالعاتیِ بازنمایی فرودستان، از مفهوم درحاشیه-محصوربودگی برای تعریف فرودستی بهره بردیم. وضعیت فرودستی بر اساس مضامین استخراج شده از این دو اثر عبارت‌اند از: شیوۀ زیست به شدت غیراخلاقی در محیطی چرک و آلوده، آغشته به انواع انحرافات اجتماعی شدید از جمله قتل، فحشاء و کودک‌آزاری همراه با اعتقاد به خرافه‌هایی که زندگی را پیش می‌راند و اعتقادات مذهبی که دردها را تسکین می‌دهد. همچنین شاهد قربانی شدن فرودست به دست غیرفرودستِ منفرد و فرودستی مضاعف زنان هستیم. این تصویر از وضعیت فرودستی در نهایت منجر به خلق فرودستِ منفعل گردیده است. علاوه بر آن، فرودستان فارغ از تفاوت‌ها و تنوعات درونی، همگی با ویژگی‌های کم و بیش یکسان و یکپارچه بازنمایی شده‌اند و وضعیت فرودستی نه محصولِ عوامل ساختاری و کلان بلکه مخلوقِ شیوۀ رفتار، باورها، اعتقادات و در یک عبارت فرهنگ فرودستی است؛ در نتیجه، مقاومت امری کمیاب و بدیع شده و به ناچار قهرمان‌سازی شده است. بنابراین، با برجسته‌سازی کلیشه‌های رفتاری، شخصیتی و محیطی، فرودست به مثابه موجودیتی با ویژگی‌هایی ذاتی معرفی شده است. در نهایت وجود این کلیشه‌ها با خود کلیشه‌ها توجیه، وضعیت فرودستی به واسطۀ فرهنگ فرودستی بازتولید شده و فرودستِ مقصر، منفعل و نادان خلق شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فرودستان؛ کلیشه های رفتاری؛ محصوربودگی؛ بازنمایی؛ انفعال | ||
| مراجع | ||
|
اسپرهم، داود و نصیری، پریسا (1400). نقد آثار صادق چوبک بر اساس نظریه ساختارشکنی ژآک دریدا باتکیه بر تنگسیر و سنگ صبور. دو فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، 7 (1)، 7-46.
بیات، آصف (1391). سیاست‌های خیابانی. ترجمه سید اسدالله نبوی چاشمی، تهران: انتشارات شیرازه.
تایسن، لوئیس (138۷). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمه مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز.
چوبک، صادق (1352). تنگسیر. تهران: جاویدان.
----- (1353). سنگ صبور. تهران: جاویدان.
ذوالفقاری، غلامعباس و نجومیان، امیرعلی (1389). درآمدی بر مطالعات فرودستان. نشریه تاریخ، 5(17)، 110-125.
سولیوان، تام؛ هارتلی، جان و ساندرز، دانی (1385). مفاهیم کلیدی ارتباطات. ترجمه میرحسین رئیس زاده، تهران: فصل نو.
کاسی، فاطمه؛ طالبیان، یحیی و سیاهی‌پور، رحیمه (1393). تحلیل آثار صادق چوبک بر اساس جامعه‌شناسی ساخت‌گرا. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 15 (25)، 114-89.
گلیاری، پریسا؛ برزویی، رضا؛ قوامی، بدریه و ادهمی، جمال (1400). تحلیل گلدمنی قهرمان مسئله‌دار در آثار جمال میر صادقی. فصلنامه جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 3 (4)، 1-20.
میرعابدینی، حسن (1369). صد سال داستاننویسی ایران. تهران: چشمه، جلد اول.
میرکیایی، مهدی (1399). کالبدشکافی واکنش فرودستان به سلطه در قصه‌های عامیانه. کهن‌نامه ادب پارسی، 11 (1)، 283- 305.
نجف‌زاده، رضا (1401). اسپیواک و مطالعات فرودستان فراسوی فوکو: بررسی انتقادی کتاب آیا فرودست می‌تواند سخت بگوید. پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 22(8)، 357-382.
نوری، هادی و مبینی شورستانی، محمد (1402). خوانش پسااستعماری حکایت حاجی‌مراد اثر صادق هدایت به روش واسازی. فصلنامه علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر: 5 (1)، 16-28.
هال، استوارت (1393). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی. ترجمه احمد گل محمدی، تهران: نشر نی.
همیلتون، مالکوم بی (1387). جامعه‌شناسی دین. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث
یزدانی نسب، محمد و تسلیمی طهرانی، رضا (1402). روایت هایی از زندگی فرودستان در ایران (مجموعه مقالات). تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
.Bayat, A. (2013). Life as politics: How ordinary people change the Middle East. Stanford University Press.
Foucault, M. (1990). The history of sexuality: An introduction, volume I. Trans. Robert Hurley. New York: Vintage.
Guha, R., & Spivak, G. C. (Eds.). (1988). Selected subaltern studies. Oxford University Press.
Hall, S. (1977). “The spectacle of the other.” in Representation: cultural representations and signifying practices, edited by Stuart Hall. Sage Publication, Londen. P: 223-290.
Haugaard, M. (2020). The four dimensions of power: understanding domination, empowerment and democracy. Manchester University Press.
Haugaard, M. (2021). The four dimensions of power: conflict and democracy. In Essays on Evolutions in the Study of Political Power (pp. 153-175). Routledge.
Maggio, J. (2007). “Can the subaltern be heard?”: Political theory, translation, representation, and Gayatri Chakravorty Spivak. Alternatives, 32(4), 419-443.
Spivak, G. (1988). “Can the Subaltern Speak?” In Marxism and the Interpretation of Culture, edited by C. Nelson and L. Grossberg, 271–316. London: Macmillan.
Thomas, P. D. (2018). Refiguring the subaltern. Political Theory, 46(6), 861-884.
Yazdaninasab, M., & Khademnabi, M. M. (2023). Power and resistance: iranian day-laborers’ lived experience of power relations in the workplace. Journal of Political Power, 16(1), 81-100.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 404 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 197 |
||