پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,272 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,486 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,339 |
بلاغت موسیقایی قرآن کریم و تأثیر آن در آفرینش‌های ادبی (مطالعه موردی: اشعار عربی سعدی) | ||
| مطالعات ادب اسلامی | ||
| مقاله 9، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، شهریور 1402، صفحه 183-201 اصل مقاله (444.63 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jilr.2023.139770.1082 | ||
| نویسندگان | ||
| سید اسعد شیخ احمدی؛ فردین حسین پناهی* | ||
| عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از وجوه بلاغی قرآن کریم، مؤلفه‌های خاصِّ آوایی و موسیقاییِ موجود در فرم زبان قرآن است که با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، بلاغت موسیقایی خاصّی در بافت کلام قرآن ایجاد کرده است که نه تنها با وجوه آوایی، بلکه با تولید و انتقال معنا در آیات قرآن کریم نیز ارتباط تنگاتنگی دارد، چنان‌که به فرم خاصّی در زبان قرآن شکل داده است که نه می‌تواند زیرمجموعة کلام منظوم قرار بگیرد، و نه جزو مؤلفه‌های رایج نثر به حساب آید. وجوه موسیقاییِ بافت کلام در قرآن، از دیرباز به عنوان یک الگوی بلاغی مورد توجه سخنوران بوده است. از این میان، در اشعار عربی سعدی نمود قابل توجهی از تأثیر بلاغیِ موسیقی بافت کلام قرآن را می‌توان مشاهده کرد. تأثیر بلاغت موسیقاییِ قرآن در آفرینش‌های ادبی سعدی، در مطالعات سعدی‌شناسی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در این مقاله به منظور تبیین تأثیر موسیقایی قرآن کریم در کلام سعدی، به بررسی وجوه مختلف تأثیر وزنی و موسیقاییِ آیات قرآن بر سروده‌های عربی سعدی می‌پردازیم. نتایج مقاله، شگردهای متنوع سعدی در به‌کارگیری وجوه مختلفِ بلاغت موسیقاییِ کلام قرآن را در اشعارش نشان می‌دهد چنان‌که در جایگاه‌های مختلفی از موسیقی درونی، کناری و بیرونی اشعارش از ظرفیت‌های موسیقایی کلام قرآن بهره برده است. این شگردها علاوه بر آشکار کردن ژرف‌نگری‌های سعدی در لایه‌های ظریف بلاغت موسیقایی زبان قرآن، نبوغ قابل توجه او در استفادة هنری از بلاغت موسیقاییِ قرآن در سطوح مختلف موسیقایی اشعارش را نشان می‌دهد، بدون آن‌که در این کار راه تکلّف و تصنّع را پیموده باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ بلاغت موسیقایی؛ سعدی؛ اشعار عربی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابراهیم، أمل. (2000). الأثر العربی فی أدب سعدی الشیرازی (الطبعة الثانیة). القاهرة: الدار الثقافیة للنشر.
اخوان ثالث، مهدی. (1394ش). تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم (الطبعة الثانیة عشرة). تهران: زمستان.
اکرمی، میرجلیل. (1373ش). پرتوی از دقایق بلاغی قرآن کریم در آثار سعدی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، (150)، 1-28.
انوار، امیرمحمود. (1380ش). سیر شعر و ادب از دوران قبل از اسلام عرب تا پایان دورة عباسی و مقایسه افکار سعدی و متنبی. تهران: انوار دانش.
بدیع یعقوب، امیل. (1991). المعجم المفصل فی علم العروض والقافیة وفنون الشعر. بیروت: دار الکتب العلمیة.
براون، ادوارد گرانویل. (1368ش). تاریخ ادبیات ایران (از سنایی تا سعدی) (الطبعة الرابعة). تهران: مروارید.
بهار، محمدتقی. (1370ش). سبک‌شناسی (تاریخ تطوّر نثر فارسی) (الطبعة السادسة). تهران: امیرکبیر.
ترکاشوند، فرشید. (1397ش). عیار صفت سهل ممتنع در شعر سعدی و متنبی. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 6(3)، 45-63.
توفیقی، حسن، علوی مقدم، مهیار، و توفیقی، محمد. (1395ش). بررسی تطبیقی «اسلوب معادله» در شعر سعدی و متنبی. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 4(1)، 69-100.
الجر، خلیل. (1973). المعجم العربی الحدیث لاروس. باریس: مکتبة لاروس.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان. (1995). دلائل الإعجاز (تحقیق حمد التنجی). بیروت: دار الکتاب العربی.
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1369ش). دیوان (به کوشش محمد قزوینی و قاسم غنی). تهران: زوار.
خرقانی، حسن. (1396ش). عوامل پدیدآورندهٔ ضرب‌آهنگ در قرآن. پژوهش‌های قرآنی، 22(84)، 4-27.
خطیب تبریزی، یحیى بن علی. (1368ش). کتاب الکافی فی العروض والقوافی. مهاباد: سیدیان.
الرافعی، مصطفى صادق. (2017). إعجاز القرآن والبلاغة النبویة. القاهرة: هنداوی.
رمّانی، علی بن عیسى. (1976). ثلاث رسائل فی إعجاز القرآن (جلد 1، تحقیق محمد خلف الله و محمد زغلول سلام). القاهرة: دار المعارف.
سبزیان‌پور، وحید، و رضایی، صدیقه. (1392ش). نگاهی تازه به داستان قدیمی سعدی و متنبی. پژوهشنامه نقد ادب عربی، 3(64)، 133-162.
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1372ش). کلیات سعدی (تصحیح محمدعلی فروغی). تهران: امیرکبیر.
سهروردی، أبو حفص عمر بن عبدالله. (2003). عوارف المعارف (تحقیق محمد یاسر القضمانی و بلال محمد حاتم السقا). دمشق: دار التقوى.
شاملی، نصرالله، حیدری، محمود، سلیمان‌زاده نجفی، سید رضا، و قائمی اصل، حسین. (1392ش). چگونگی حضور آیات قرآنی در اشعار عربی سعدی شیرازی. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، (20)، 243-261.
صابونی، محمد علی. (1380ش). التبیان فی علوم القرآن. تهران: نشر احسان.
صفا، ذبیح الله. (1369ش). تاریخ ادبیات در ایران (الطبعة السابعة). تهران: فردوس.
عاطف الزین، سمیح. (1980). الأعراب فی القرآن الکریم. بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
عسکری، صادق. (1387ش). الحکمة بین المتنبی وسعدی: دراسة مقارنة. سمنان: انتشارات دانشگاه سمنان.
مجد، امید، و آیین، الهه. (1391ش). شگردهای استفادة سعدی از آیات قرآن. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 5(15)، 67-78.
محفوظ، حسینعلی. (1377ش). متنبی و سعدی و مآخذ مضامین سعدی در ادبیات عربی. تهران: روزنه.
معرفت، محمدهادی. (1381ش). علوم قرآنی (الطبعة الرابعة). قم: تمهید قم.
معروف، نایف، و الأسعد، عمر. (1987). علم العروض التطبیقی. بیروت: دار النفائس.
منوچهریان، علیرضا. (1392ش). متنبی و شاعران پارسی. متن‌پژوهی ادبی، (55)، 43-64.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1363ش). کلیات شمس (تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، الطبعة الرابعة). تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1394ش). مثنوی معنوی (الطبعة العاشرة، به اهتمام توفیق سبحانی). تهران: روزنه.
النحوی، ابن بسّام. (1970). سرقات المتنبی ومشکل معانیه (تحقیق محمد الطاهر بن عاشور). تونس: دار التونسیة للنشر.
ولی‌زاده خیرآبادی، فرزانه، و مهرکی، ایرج. (1398ش). بررسی تطبیقی روابط بینامتنی قرآن کریم و سروده‌های عربی خاقانی و سعدی. مطالعات ادبیات تطبیقی، 13(51)، 283-307.
یلمه‌ها، احمدرضا، و رجبی، مسلم. (1394ش). بینامتنیت آیات و روایات در گلستان سعدی. پژوهش‌های ادبی-قرآنی، 3(4)، 83-97. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 200 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,098 |
||