
تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 334 |
تعداد مقالات | 3,274 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,073,493 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,343 |
خوانش روایی داستان قرآنی نوح(ع) بر اساس نظریه نظام گفتمانی گریماس | ||
مطالعات ادب اسلامی | ||
مقاله 11، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، شهریور 1402، صفحه 229-248 اصل مقاله (459.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jilr.2023.140117.1091 | ||
نویسنده | ||
علی اکبر نورسیده* | ||
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه سمنان | ||
چکیده | ||
نشانه- معناشناسی یکی از حوزههای نظام گفتمانی است که سازوبرگهای شکلگیری و تولید معنا در متون را بررسی و مطالعه میکند. آلژیرداس گریماس معناشناس فرانسوی، تلاش کرده در حوزه نشانه معناشناسی گفتمان، الگویی منسجم جهت مطالعه روایت و داستان ارائه دهد. به اعتقاد گریماس نظامهای گفتمانی به سه دسته: گفتمان هوشمند، گفتمان احساسی و گفتمان رخدادی تقسیم میشوند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی به بررسی انواع نظامهای گفتمانی موجود در داستان حضرت نوح (ع)پرداخته شده است. این داستان به دلیل داشتن ماهیت گفتمان روایی، حاوی شَوِشها و کُنِشهای متعدد و ارزش محور است و برای بررسی نشانه-معناشناسی نظامهای حاکم در آن درخور توجه میباشد. در این پژوهش کنش مطلوب حضرت یعنی ابلاغ و ترویج حقانیت و یگانگی خداوند به کمک نشانه-معناشناسی نشان داده میشود. تحلیل نظام کنشی گفتمان حضرت نوح(ع)، بیانگر این مطلب است که هستۀ اولیۀ روایت را کنش دستور الهی برای دعوت توحید دین و ترک خدایان دروغین تشکیل میدهد. تحلیل نظام عاطفی گفتمان حضرت نوح(ع) بیانگر این است که عناصر سازندۀ گفتمان عاطفی، دو مفهوم تعلیم برنامۀ دین و عبودیت و انتقال گفتمان هژمونیک حقانیت و احدیت خداوند را تولید میکنند. تحلیل نظام تنشی گفتمان حضرت بیانگر این است که ایشان علیرغم سخنان منطقی و گفتمان آگاهی بخش خود، شناخت تعداد اندکی از یارانش را افزایش میدهد و با افزایش شناخت به طور همزمان ایمان آنها به گفتۀ اولیای الهی افزایش پیدا میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
قرآن کریم؛ داستان حضرت نوح(ع)؛ نشانه-معنا شناسی؛ نظامهای گفتمانی؛ گریماس | ||
مراجع | ||
قرآن کریم.
احمدی، بابک. (1388). ساختار و تاویل متن (چاپ نخست). تهران: نشر مرکز.
تولان، مایکل. (1386). روایت شناختی: درآمدی زبانشناختی انتقادی (ترجمة سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، چاپ نخست). تهران: سمت.
حسامپور، سعید، و مهرابی، امین. (1395). تجزیهوتحلیل نشانهمعناشناسی شعر "حلاج" شفیعی کدکنی. فصلنامه ایران نامگ، (4)، 50-70.
خراسانی، فهیمه. (1389). بررسی ساختار روایی داستان سیاوش بر پایه نظریه نشانهمعناشناسی روایی گرمس. (پایاننامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی). دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
داودیمقدم، فریده. (1393). تجزیه و تحلیل ادبی زبان داستان قرآنی موسی (ع) و خضر از منظر نظامهای گفتمانی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای ادبی - قرآنی، 133-159.
رادمنش، شبنمالسادات، و شعیری، حمیدرضا. (1392). بررسی نشانه-معناشناختی رابطه عنوان و نقاشی: مطالعه موردی تداوم خاطره اثر سالوادور دالی و جیغ اثر ادوارد مونک. فصلنامه تخصصی نقد ادبی، 30-7.
سلطانی، فاطمه. (1397). تحلیل داستانهای قرآنی بر اساس نظریه کنشی گریماس. پژوهشهای ادبی قرآنی، 6(2)، 35-44.
السیسور، ت.، و پوپ. (1383). مروری بر مطالعات نشانهشناختی سینما (ترجمة فرهاد ساسانی، چاپ نخست). تهران: سوره مهر.
شعیری، حمیدرضا. (1381). مبانی معناشناسی نوین (چاپ نخست). تهران: سمت.
شعیری، حمیدرضا. (1385). تجزیه و تحلیل نشانه معناشناختی گفتمان (چاپ نخست). تهران: سمت.
شعیری، حمیدرضا. (1386). بررسی انواع نظامهای گفتمانی از دیدگاه نشانه معناشناسی. هفتمین همایش زبانشناسی ایران، دانشگاه علامه طباطبائی (آذرماه).
شعیری، حمیدرضا. (1388). از نشانهشناسی ساختارگرا تا نشانه-معناشناسی گفتمانی. فصلنامه تخصصی نقد ادبی، 33-51.
شعیری، حمیدرضا. (1395). تجزیهوتحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان (چاپ چهارم). تهران: سمت.
شعیری، حمیدرضا. (1395). نشانه-معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی. تهران: مرکز نشر آثار علمی، دانشگاه تربیت مدرس.
شعیری، حمیدرضا، اسماعیلی، عصمت، و کنعانی، ابراهیم. (1392). تحلیل نشانه-معناشناختی شعر باران. فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی، (25)، 59-89.
شعیری، حمیدرضا، و وفایی، ترانه. (1388). راهی به نشانه-معناشناسی سیال با بررسی مورد ققنوس نیما. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ضمیران، محمد. (1383). درآمدی بر نشانهشناسی هنر (چاپ دوم). تهران: نشر قصه.
عباسی، علی، و یارمند، هانیه. (1390). عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه معناشناختی ماهی سیاه کوچولو. پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، (3).
عزام، محمد. (2005). شعریة الخطاب السردی (الطبعة الأولى). دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
فسنقری، حجتالله، یاری، مهدی، و سلمانیحقیقی، مسعود. (1401). خوانش گفتمان داستان قرآنی حضرت نوح(ع) با تکیه بر نظریه کنش ارتباطی یورگن هابرماس. مطالعات سبکشناختی قرآن کریم، 6(2)، 276-294.
گریماس، آلژیرداس زولین. (1389). نقصان معنا (ترجمة و شرح حمیدرضا شعیری). تهران: علم.
لچت، جان. (1378). پنجاه متفکر بزرگ معاصر: از ساختارگرایی تا پسامدرنیته (ترجمة محسن حکیمی، چاپ دوم). تهران: خجسته.
محفوظ، عبداللطیف. (2010). البناء و الدلالة فی الروایة: مقاربة من منظور سیمیائیة السرد. بیروت: الدار العربیة للعلوم.
محمدی، محمدهادی، و عباسی، علی. (1381). صمد: ساختار یک اسطوره (چاپ نخست). تهران: چیستا.
نایبی، سلما، و شعیری، حمیدرضا. (1395). تحلیل بازنمایی سکوت بر اساس کارکرد تنشی گفتمان در سینمای کیشلوفسکی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه هنر، 65-79.
یلمهها، احمدرضا. (1395). بررسی خواستگاه ادبیات تعلیمی نظم و سیر تطور آن در ایران. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، (29)، 61-90. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 170 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,057 |