پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,610 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,393 |
بازشناسی تکوین عرفان اسلامی بر اساس شیوه‌های حضور خضر در متون عرفانی | ||
| مطالعات ادب اسلامی | ||
| دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 5، اسفند 1402، صفحه 179-194 اصل مقاله (561.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jilr.2024.140486.1118 | ||
| نویسندگان | ||
| نجم‌الدّین جبّاری* 1؛ شایسته احمدی2 | ||
| 1عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشدزبان و ادب فارسی در دانشگاه کردستان | ||
| چکیده | ||
| عرفان اسلامی مکتبی است که از سدۀ دوم هجری راه خود را با زهد آغاز کرد و در دو سدۀ بعد به ایدۀ «فناء فی الله» و «بقاء بالله» رساند. این گزاره، گویای سیری است که در مسیر تکوین این مکتب به دید می‌آید و معمولاً با فراز و فرود همراه بوده است. خضر(ع) شخصیتی قرآنی است که به ادعای صوفیان، در این سیر از بدو پیدایی عرفان تا والاترین منازل آن، همدم سالکان طریقت بوده و آنان را همراهی می‌کرده است؛ امّا او در مسیر عرفان همیشه به یک صورت حضور نمی‌یابد؛ گاهی پیری راهدان است و گاهی هم نوآموزی شیدا. این پژوهش، بر اساس سه کتاب طبقات الصوفیه، کشف المحجوب و مرصاد العباد که در سه دورۀ مختلف از تکوین عرفان اسلامی نوشته شده‌اند، به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، شیوه‌های حضور خضر را معیاری گرفته که با آن به بازشناسی سیر تکوینی عرفان و تصوّف اسلامی پرداخته است. طبق این معیار، هر اندازه فاصله از سده‌های آغازین این تکوین بیشتر شود، مرتبۀ خضر هم در دید عارفان تنزّل بیشتری می‌یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خضر؛ عرفان اسلامی؛ تکوین عرفان؛ طریقت؛ مرید و مراد | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابوزید، نصر حامد. (1385). چنین گفت ابن‌عربی (ترجمه احسان موسوی خلخالی). چاپ اول. تهران: نیلوفر.
افشاری، مهران. (1385). تازه به تازه نو به نو. چاپ اول. تهران: چشمه.
افشاری، مهران. (1390). خضر در ادبیات فارسی و فرهنگ عامه ایران. دانشنامه جهان اسلام، 15، 564-560.
امینی لاری، لیلا. (1385). رمزگشایی از ماجرای خضر و موسی. الهیات (مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز)، 48، 7-24.
انصاری، خواجه عبدالله. (1341). طبقات الصوفیه (تصحیح عبدالحی حبیبی). کابل.
بابایی‌فلاح، هادی، & سامانیان، صمد. (1392). تبیین جایگاه حضرت خضر در قرآن کریم، متون مصور شاهنامه و اسکندرنامه. هنرهای سنتی اسلامی، 1، 23-42.
بیات، محمدحسین. (1374). مبانی عرفان و تصوف. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
پورجوادی، نصرالله. (1387). باده عشق. چاپ اول. تهران: کارنامه.
پورنامداریان، تقی. (1390). دیدار با سیمرغ. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تقوی‌بهبهانی، سیدنعمت‌الله. (1390). چهره خضر در ادب عرفانی اسلامی. ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، 31، 175-196.
جامی، عبدالرحمن. (1336). نفخات الانس (تصحیح مهدی توحیدی‌پور). تهران: محمودی.
حجازی، بهجت‌السادات, & حجازی، سیدعلیرضا. (1393). تحلیلی بینامتنی بر داستان شیخ صنعان با نظری به داستان موسی و خضر. پژوهش‌های ادبی قرآنی، 4، 134-160.
حلبی، علی‌اصغر. (1367). شناخت عرفان و عارفان ایرانی. تهران: زوار.
حلبی، علی‌اصغر. (1377). مبانی عرفان و احوال عارفان (چاپ دوم). تهران: اساطیر.
خواجه عبدالله انصاری. (1341). طبقات الصوفیه (تصحیح عبدالحی حبیبی). چاپ اول. کابل.
ذکاوتی قراگزلو، علیرضا. (1379). عمر خیام (چاپ دوم). تهران: طرح نو.
رازی، نجم‌الدین ابوبکر. (1383). مرصاد العباد (تصحیح محمدامین ریاحی). تهران: علمی فرهنگی.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1344). ارزش میراث صوفیه. چاپ اول. تهران: آریا.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1379). جستجو در تصوف ایران (چاپ ششم). تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1383). تصوف ایرانی از منظر تاریخی. تهران: سخن.
سجادی، سیدجعفر. (1383). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
سجادی، سیدضیاءالدین. (1376). مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف (چاپ ششم). تهران: سمت.
سلّمی، ابوعبدالرحمن. (1998). طبقات الصوفیه (تحقیق أحمد الشرباصی، الطبعة الثانیة). القاهرة: کتاب الشعب.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1386). چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و نویافته بوسعید) (تصحیح) (چاپ سوم). تهران: علمی.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1387). قلندریه در تاریخ (چاپ دوم). تهران: سخن.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن.
شمخی، مینا, & غلامی‌مورینه، مرضیه. (1396). علم لدنی و جایگاه حضرت خضر به عنوان یکی از عالمان به این علم. دانشنامه علوم قرآن و حدیث، 7، 57-82.
عطار، فریدالدین. (1397). تذکره الأولیا (تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی). تهران: سخن.
غنی، قاسم. (1375). تاریخ تصوف در اسلام (چاپ هفتم). تهران: زوار.
فلاح‌پور، مجید. (1387). آداب تعلیم و تعلم در داستان موسی و خضر. علوم انسانی دانشگاه امام حسین (ع)، 73، 167-197.
قهرمانی‌فرد، طاهره. (1384). خضر و جاودانگی در ادبیات. نشر دانش، 111، 4-12.
کرمی، محمدحسین, & رحیمی، رضوان. (1391). درنگی بر ناگزیری مرگ گیل‌گمش و اسکندر و جاودانگی اوتناپیشتیم و خضر. بوستان ادب، 11، 149-174.
کیانی، محسن. (1369). تاریخ خانقاه در ایران (چاپ اول). تهران: طهوری.
کیایی‌نژاد، زین‌الدین. (1366). سیر عرفان در اسلام. تهران: اشراقی.
محققیان، زهرا. (1394). بررسی داستان خضر و موسی و دلالت‌های تربیتی آن در حوزه یادگیری. اندیشه‌های نوین تربیتی، 11(4)، 153-174.
مهدوی آزادبنی، رمضان, & همکاران. (1395). بررسی اختلافات و اشتراکات تفاسیر عرفانی فریقین ذیل داستان حضرت موسی و خضر. مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، 44، 67-80.
هجویری، علی عثمان. (1384). کشف المحجوب (تصحیح محمود عابدی) (چاپ دوم). تهران: سروش.
همایی، جلال‌الدین. (1362). تصوف در اسلام (چاپ اول). تهران: هما.
یثربی، سیدیحیی. (1384). عرفان نظری: تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوف. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
یوسف‌ثانی، سیدمحمود, & بالایی، فائزه. (1391). تفسیر عرفانی ملاقات خضر و موسی. پژوهشنامه عرفان، 8، 153-175. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 200 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 141 |
||