پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,272 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,477 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,337 |
نقد و بررسی فرضیۀ جدا انگاری گورانی و زازاکی از کردی | ||
| پژوهشنامه ادبیات کردی | ||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 18، آذر 1403، صفحه 129-150 اصل مقاله (494.1 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jokl.2024.63264 | ||
| نویسندگان | ||
| جوتیار نەریمان حسین* 1؛ غلامرضا مستعلی پارسا2؛ محمدهادی مرادی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| زبان کُردی دارای گونه‌های مختلفی است که زبان‌شناسان قائل به جدایی آن‌ها از کُردی نشده‌اند، به استثنای گورانی و زازاکی که در نظر بعضی از زبان‌شناسان مستقل از زبان کُردی به شمار می‌روند. جدا دانستن گورانی و زازاکی سابقۀ چندانی ندارد و تا ورود خاورشناسان به کردستان مطرح نبوده است؛ اما اکنون در مجامع آکادمیک از شهرت نسبی برخوردار است. این موضوع بر خلاف شهرتش، هنوز به اثبات نرسیده و مبانی نظری آن نیز از استدلال‌های قوی برخوردار نیست. در این جستار با بررسی پژوهش‌ها در این زمینه، مشخص شد که بنیاد تمام پژوهش‌ها بر دو فرضیه متکی است: 1. تاریخی که بر اساس آن گوران‌ها و زازاها از کرانه‌های دریای خزر به غرب ایران مهاجرت کرده‌اند؛ 2. زبانشناختی که بر اساس آن گورانی و زازاکی متعلق به گروه زبانهای ایرانی کرانۀ خزر هستند. فرضیۀ تاریخی علاوه بر این که هنوز اثبات نشده، شواهد و قراینی نیز وجود دارد که خلاف آن را اثبات می‌کند. استدلالات فرضیۀ زبانشناختی نیز دارای اشکالاتی است؛ افزون بر آن پایۀ استدلالات هم بر شواهد بیرون‌زبانی نهاده شده، نه درون زبانی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گونه‌های کردی؛ گورانی؛ زازاکی؛ خاستگاه گوران‌ها و زازاها: مینورسکی؛ مکنزی | ||
| مراجع | ||
|
الف. فارسی و عربی
آساطوریان، گارنیک (1374). «قوم گوران»، ایران شناخت، ترجمۀ ماریا آیوازیان، ش. 1، صص. 63-31.
ادموندز، سی. جی. (2012). کورد و ترک و عرب، ترجمۀ جرجیس فتح الله، اربیل: آراس.
اذکایی، پرویز (1367). «آل حسنویه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج. 1، صص. 687-684.
ارانسکی، ای. ام. (1358). مقدمۀ فقه اللغه ایرانی، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: پیام.
الاصفهانی، حمزة (بی تا). تاریخ سنی ملوک الارض والانبیاء، بیروت: دراالمکتبة الحیاة.
اکبری مفاخر، آرش (1398). «گاودَم از زبان گورانی تا زبان چینی»، پژوهشهای زبانی- ادبی قفقاز و کاسپین، ش. 2، صص. 62-27.
باطنی، محمدرضا (1355). مسائل زبانشناسی نوین (مجموعه مقالات)، تهران: آگاه.
بدلیسی، شرفخان (1377). شرفنامه، تصحیح ولادیمیر ویلیامینوف زرنوف، تهران: اساطیر.
چمبرز، جی. کی، ترادگیل، پیتر (1398). گویششناسی، ترجمۀ سامان سامنی و اکرم شکاریان بهزادی، تهران: نقد فرهنگ.
حسن‌دوست، محمد (1393). فرهنگ ریشهشناختی زبان فارسی، ج. 1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
الحموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله یاقوت (1995)، معجم البلدان، ج. 3، بیروت: دارصادر.
دبیرمقدم، محمد (1400). ردهشناسی زبانهای ایرانی، ج2، تهران: سمت.
دُنبُلی، عبدالرزاق بیگ (1349). تجربة الاحرار وتسلیة الابرار، ج1، تصحیح حسن قاضی طباطبایی، تبریز: مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
سجادی، مهدی (1399). «گورانی، هَورامی و کُردی: یک بررسی زبانشناختی در پاسخ به چمن‌آرا (1390) و بامشادی و همکاران (1393، 1394، 1395، 1396)»، جستارهای زبانی، دورۀ 11، ش. 4، صص. 361-327.
سعیدی، مدرس و غلامحسین زرگرینژاد (1396). «تطور و تکوین معنایی واژه کُرد در منابع دورۀ اسلامی (قرن اول تا نهم هجری)»، تاریخ ایران، ش. 21، صص. 116-91.
سلطانی هورامی، مظفر بهمن (1386). تاریخ هورامان، بر اساس گزارش تاریخ هورامان ملاعبدالله هورامی، تصحیح نادر کریمیان سردشتی، تهران: احسان.
السلفی، صدرالدین ابوطاهر احمد (1993). معجم السفر، حقّقه عبدالله عمر البارودی، بیروت: دارالفکر.
السمعانی، عبدالکریم بن محمد (1962). الانساب، ج. 8، حیدرآباد: مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
العمری، ابن فضل‌الله (1971). مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیة.
غلامی، سالومه (1400). «طبقهبندی زبان زازاکی بر پایۀ گویششناسی ادراکی و زبانشناسی تطبیقی»، ادبیات و زبان‌ها، نشریه پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، 22، 34-1،
الفیروزآبادی، مجدالدین (2008). القاموس المحیط، حقّقه ابو الوفاء الهورینی المصری، القاهرة: دارالحدیث.
القیسی الدمشقی، محمد بن عبدالله (1993). توضیح المشتبه فی ضبط اسماء الرواة وانسابهم والقابهم وکناهم، حقّقه محمد نعیم العقرقوسی، بیروت: الرسالة.
گورانی، علی سیدو (1985). القاموس الکردی الحدیث، عمان: شرکه الشرق الاوسط للطباعه.
لیرخ، ب. (1992). دراسات حول الاکراد و اسلافهم الخالدیین الشمالیین، ترجمه عبد حجی، دمشق: منشورات مکتبه خانی.
مرشدی، سیاوش (1393). زبان زازا (دیملی)، تهران: بلخ.
المسعودی، علی بن الحسین (2000) التنبیه والإشراف، حقّقه قاسم وهب، دمشق: وزاره الثقافة.
ــــــــــــــــ (2005)، مروج الذهب ومعادن الجوهر، حقّقه کمال حسن مرعی، ج.2، بیروت: المکتبة العصریة.
معین، محمد (1386). فرهنگ فارسی، (اعلام ج. 6)، تهران: امیرکبیر.
مورگان، ژاک دو. (1396). مطالعات زبانشناختی گویشها در زبان کُردی، ترجمۀ بهزاد هاشمی و آکو عباسی، سقز: بیریار.
نغزگوی کهن، مهرداد با همکاری داوری، شادی (1394). فرهنگ توصیفی زبانشناسی تاریخی، تهران: علمی.
وهبی، توفیق (1974). «اصل الکرد ولغتهم»، گۆڤاری کۆڕی زانیاری کورد، ش. ٢، ٢، صص. ٢٤-١.
هادسن، گرور (1395). مباحث ضروری و بنیادین زبانشناسی مقدماتی، ترجمۀ علی بهرامی، تهران: رهنما.
ب. کوردی
جەوان، ڕەحمان (١٤٠٠). فەرهەنگی کۆلکەزێڕینە، سنە: ئاڵای ڕووناکی.
زەحمەتکش، نعمەت (١٣٩٩). «شۆناس نەتەوەیی و نیشتمانی لە ئەدەبیات ویەردەی گۆران»، تفکر انتقادی، ژ. ١، لل. 47-42.
سجادی، علاءالدین (1952). مێژووی ئەدەبی کوردی، بەغدا: معارف.
کاکەیی، خەلیل منەوەر (٢٠٠٦). دیوان، لێکۆڵینه‌وه‌ی هەردەوێڵ کاکەیی، هەولێر: ئاراس.
مەحوی، مەلا موحەممەد (١٣٨١). دیوان، ساخکردنه‌وه‌ی ملاعبدالکریم مدرس و محمد مەلاکەریم، سنە: کوردستان.
مەردۆخ ڕۆحانی، ماجد (١٣٩٧). فەرهەنگی زانستگای کوردستان، ب٤، سنندج: دانشگاه کردستان.
نانەوازادە، عەلی(١٣٩٦). فەرهەنگی ڕیشەی وشەی کوردیی، ب١، تهران: هم صدا.
________ (١٣٩٨). فەرهەنگی ڕیشەی وشەی کوردیی، ب٣، تهران: هم صدا.
________ (١٤٠٠). فەرهەنگی ڕیشەی وشەی کوردیی، ب٦، تهران: هم صدا.
هەمەوەند، فەقێ قادر(١٩٨٠). کۆمەڵە شیعر، کۆکردنه‌وه‌ی مەلاعەبدولکەریم مودەڕیس و فاتیح عەبدولکەریم، بەغدا: کۆڕی زانیاری عێراق.
هەورامانی، محەمەدئەمین (١٩٧٤). «تەماشاکردنێکی سەرپێیی زاری سۆرانی و زاری هەورامی» گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد، ژ ٢، ٢، لل. ١٦٠-١١٧.
ج. انگلیسی
Asatrian, Garniak. (2009). “Prolegomena to the study of Kurds”. Iran and Caucasus. 13, 1-68.
__________ (2011). “Dimlī” Encyclopædia Iranica, VI/4, pp. 405-411. Retrieved from: https://www.iranicaonline.org/articles/dimli
Bruinessen, Martin Van. (1992). Agha, Shaikh and State, The Social and Political Structures of Kurdistan. London & New Jersey: Zed Books Ltd.
Gunter, Michael M. (2011). Historical dictionary of the Kurds. 2nd edn. Toronto: The Scarecrow Press, Inc.
Hassanpour, Amir. (1992). Nationalism and language in Kurdistan, 1918-1985. San Francisco: Mellen Research University press.
________________ (1998). “the identity of Hewrami Speakers” published in: Anthology of Gorani Kurdish Poetry. Retrieved from: http://kurdishacademy.org/?p=82
Hudson, R. A. (2001). Sociolinguistics. 2nd edn. New York: Cambridge University Press.
Kreyenbroek, Philip Gerrit, Chamanara, Behrooz. (2013). Literary Gurāni: koine or Continuum? Chez les Kurdes. pp. 151- 169. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/266740371_Literary_Gurani_Koine_or_Continuum
Leezenberg, M. (January 1993). “Gorani Influence on Central Kurdish: Substratum or Prestige Borrowing? Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/238068805
Lezgîn, Roşan. (2009). sanikanê dîyarbekirî ra guldesteyêk (bi diyalektê zazakî). Duhok: Enstîtuya kelepûrê kurdkî.
Mackenzie, D. N. (1961). “The Origins of Kurdish” Transaction of the philological Society. 68-86.
__________ (2002). GURĀNI. Retrieved from: https://www.iranicaonline.org/articles/gurani
Minorsky, V. (1943). “The Gūrān”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. Vol. 11, No. 1, 75-103.
Paul, Ludwig. (2008). “Kurdish language”. Retrieved from: https://iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i
_______________ (2009). ZAZAKI. in Windfuhr, Gernot (editor) The Iranian languages. (pp. 545- 586). New York: Routeldge.
Rich, Claudius James. (n. d.). Narrative of a residence in Koordistan and on the site of ancient Nineveh. Vol 1. London: James Duncan, paternoster row.
Romaine, Suzanne. (2000). Language in Society: An introduction to Sociolinguistics. 2nd edn. New York: Oxford University Press.
Soane. E. B. (1910). To Mesopotamia and Kurdistan in disguise: with historical notices of the Kurdish tribes and the chaldeans of Kurdistan. Boston: Maynard and company publishers.
Strabo. (2014). the Geography of Strabo. VII. Hamilton, H. C, Falconer, w. (translaters). Retrieved from: https://www.gutenberg.org/ebooks/44885 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 463 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 190 |
||