پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,636 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,401 |
هویت فرهنگی پیروان یارسان (تحلیلی از وضعیت موجود و بازتولید این آیین در شهر کرمانشاه) | ||
| زیست سیاست و توسعه | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 تیر 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| جلیل کریمی* 1؛ سیاوش قلی پور2؛ سجاد پرویزی3 | ||
| 1دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: مقاله حاضر بر آن است که تحلیلی کیفی از هویت فرهنگی پیروان یارسان، ساکن استان کرمانشاه به دست دهد. یارسان (اهلِ‌حق) اقلیتی آیینی در کشور ایران، عراق و ترکیه هستند که مرکز اصلی آنان استان کرمانشاه است و از لحاظ قومیت، بیشتر آنان کُرد هستد، اما در میان اقوام ترک و لک نیز پیروانی دارد. مطالعه جامعه‌شناسانه یارسان و نقش آیین اهل‌حق در شکل‌‌‌گیری هویت فرهنگی آنان و اینکه چگونه یک فرد یارسان خود را متعلق به یک اجتماع مذهبی خاص با فرهنگی کم و بیش متفاوت می‌‌‌داند، می‌‌تواند اهمیت و کارکرد تنوع فرهنگی و زبانی و دینی را در روندهای هویتی نمایان کند و نشان دهد که فرهنگ‌های کمتر دیده شده و کمتر شناخته‌شده و عناصر فرهنگی به ظاهر کمرنگ و کم اهمیت، به چه صورت در کنار سایر منابع فرهنگی کلان به مانند فرهنگ کلان و میانی، در شکل‌‌‌گیری هویت‌‌‌‌‌‌های جمعی و فرهنگی نقش دارند. بنابراین از نظریات مانوئل کاستلز، پیتر برگر، استوارت‌هال و ریچارد جنکینز در باب مسئله هویت، استفاد شده است. به نظر آنها هویت مدرن پدیده‌ای ایستا و ثابت نیست، بلکه پویا و سیال است و فرآیندی است تا چیزی از پیش داده شده. بیشتر از آنکه فردی باشد، اجتماعی و فرهنگی است. مدام در حال تغییر و دگرگونی است و از منابع متعددی سرچشمه می‌‌گیرد. روش :برای رسیدن به این منظور و به جهت نیل به فهمی دروننگر از این امر اجتماعی روش‌شناسی کیفی به عنوان روش اصلی انتخاب شده است. فن جمع‌آوری داده‌ها در این پژوهش مصاحبه ژرف و نیمه‌ساخت‌یافته بوده و از مشاهده نیز داده‌‌‌‌‌‌هایی به‌دست آمده است. تحلیل محتوای کیفی نیز برای تحلیل داده‌ها به کار رفته است. روش نمونه‌‌‌گیری هدفمند و میدان تحقیق شهر کرمانشاه بوده است. برای انجام این تحقیق و در بخش مصاحبه، از میان جوانان یارسان ساکن شهر کرمانشاه و بر اساس معیارهای جنسیت، سن، شغل، تحصیلات و تبار ایلی انتخاب صورت گرفت. این افراد شامل 17 نفر، 10 مرد و 7 زن، و در محدوده سنی 18 تا 38 و از دو گروه زبانی کُرد و لک هستند. یافته‌ها: این مطالعه با پرسش از وضعیت کنونی هویت فرهنگیِ پیروان این آیین و وجوه مختلف آن آغاز شده و با بررسی امکان بازتولید آن در چهارچوب زیست_ سیاست موجودِ گفتمان اجتماعی_ سیاسی مسلط به پایان رسیده است. در وجه توصیفی، یافته‌ها از هویت فرهنگی چندگانه و ترکیبی پیروان یارسان حکایت دارد و به‌رغم تأکید آنان بر اهمیت این آیین در برساخت هویت فرهنگی، نقش و حضور آن در ذهن و عمل نسل جوانتر کمرنگتر شده است. فرهنگ دینی یارسان و پایبندی اهلِ حق‌‌‌‌‌‌ها به آن در مواردی مانند شرکت در مراسم و مناسک از قبیل اعیاد، شرکت جمع‌‌‌‌‌‌های یاری، ادای نذر و روزه گرفتن و موسیقی آیینی و توانایی نواختن ساز تنبور، رفتن به اماکن مقدس، خو‌اندن دفاتر و کتب مذهبی، اعتقاد به دونادون، کوتاه نکردن سبیل (برای مردها) و همچنین اشاعه و انتقال آن به فرزندان خود و تأکید بر ازدواج با فردی از پیروان اهلِ‌حق، جلوه پیدا کرده است. طبق اطلاعات به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها میتوان چنین نتیجه‌‌‌گیری کرد که، پیروان اهلِ‌حق به این مناسک و اصول دینی پایبند هستند، هر چند که میزان آن نسبی و در میان این پیروان به یک میزان نیست و چنان‌که اشاره شد با توجه به عامل‌‌‌‌‌‌های جنس، سن و سبک زندگی افراد متغیر است. از نظر نسلی که مسئله این نوشتار بوده است، کمرنگ‌شدن باورهای مذهبی در بین جوانان یارسان و نسل‌‌‌‌‌‌های جدید موضوع مهمی است. بر اساس داده‌های تحقیق مهمترین وسایل انتقال بین نسلی این فرهنگ دینی و جامعه‌پذیری فرهنگی یارسان‌ها، خانواده‌ها و پیران هستند. خانواده همواره از مهمترین ابزارهای انتقال عناصر فرهنگی بوده‌اند. پیران اهلِ حق همچنین نقشی حمایت‌گر از مریدان را دارند که وظیفه برگزاری مراسم و مناسک و همچنین آموزش پیروان را ایفا می‌‌‌‌‌‌کنند. شرکت در مراسم و برگزاری مناسک مختلف دینی در میان اهلِ‌حق‌ها کارکردهای متعددی شامل تقویت باورمندی و پایبندی و همچنین ایجاد حس همبستگی و تقویت روحیه گروهی در میان آنان را دارد. بنابراین میتوان گفت که نیروی پیشبرنده آیین یارسان و هویت فرهنگی متعاقب آن، اساساً نیرویی درونشبکهای است و منبع بیرونی یا ندارد یا بسیار کم است. در اقلیت‌بودن و احساس محرومیت نسبی، باعث ایجاد رویکردی دوگانه در میان پیروان یارسان شده است به طوری که برخی از آنان هویت یارسانی خود را انکار کرده و باورمند به این آیین نیستند، در مقابل بسیاری از اهلِ‌حق‌ها با وجود پذیرش مشکلات، نوعی «هویت مقاومت» را اتخاذ کرده و همچنان بر اهلِ حق بودن خود تأکید دارند. در نهایت امکان بازتولید این هویت فرهنگی در هاله ابهام است. از مسیر چنین تحلیل‌هایی است که دلالت‌های فوکویی در باب زندگی، سیاست و تحولات توسعه‌ای سر بر‌می‌آورند. همچنان‌که کاستلز گفته است که هویت فرهنگی از بطن روابط قدرت برساخته می‌شود. نتیجه: این آیین و هویت فرهنگی همزاد آن در تلاش برای حفظ خود، فقط به نیروی پیشبرنده درون‌گروهی خود متکی است و این نیرو با توجه به ساختار اجتماعی، سیاست‌های فرهنگی و زیست‌جهان کرمانشاه که عمدتاً وجهی تمرکزگرایانه دارند، آینده‌ای مبهم پیشرو دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیین یارسان؛ اهلِ‌حق؛ فرهنگ کرمانشاه؛ زیست اجتماعی؛ هویت فرهنگی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 254 |
||