پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 357 |
| تعداد مقالات | 3,464 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,390,630 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,069,873 |
پیش فرض فقهی و بسترهای پیدایش آن | ||
| مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب | ||
| مقاله 1، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، فروردین 1403، صفحه 26-1 اصل مقاله (873.76 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mfu.2024.138867.1262 | ||
| نویسندگان | ||
| آرش احمدی1؛ محمد عادل ضیایی* 2؛ جلیل امیدی3؛ وریا حفیدی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه فقه شافعی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه فقه شافعی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 3استاد، گروه فقه شافعی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار، گروه فقه شافعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| چکیده | ||
| پیشفرضهای هر نظریه‌ی علمی، مجموعه‌ای از هنجارهای پیشاتفسیری هستند که در پردازش و صورت‌بندی اصل نظریه نقش مؤثری ایفا می‌کنند و در ضمن تفسیر و تحلیل مسایل فرعی و استنتاج نتایج آن مورد ملاحظه و مراعات واقع می‌شوند. کارکرد پیش‌فرض‌ها، حفظ انسجام درونی نظریه و توجیه نظری نتایج آن و ارتباط معنادار آنها با یکدیگر است. بر این اساس پیشفرضهای فقهی مفروضاتی پیشینی هستند که فقیه بر اساس آنها چهارچوب نظریه‌ی فقهی خود را سازماندهی می‌کند و در مرحله‌ی تفسیر نصوص شرعی و استنباط احکام فرعی به آنها وفادار می‌ماند. پیشفرضهای فقهی عمدتاً محصول برداشت کلی فقیه از شریعت و انتظاری است که وی از مجموعه‌ی قواعد و احکام آن دارد. از این رو باید تمایز پیش‌انگاره‌های فقیهان را یکی از اساسی‌ترین عوامل اختلافات فقهی به شمار آورد. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای، بعد از تبیین معنای پیش‌فرض فقهی و اهمیت شناخت آن به این نتیجه رسیده است که پیشفرضهای فقهی علاوه بر ویژگی‌های روانی و دامنه‌ی اطلاعات فقیه، تحت تأثیر عواملی خارجی چون: محیط آموزشی، تربیت خانوادگی و شرایط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی شکل می‌گیرند. با توجه به اهمیت موضوع و نبود تحقیقی جامع در این خصوص، بررسی چنین موضوعی ضروری به نظر می‌رسد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پیش فرض فقهی؛ نظریۀ فقهی؛ بسترهای پیش‌فرض فقهی؛ اختلافات فقهی؛ اجتهاد | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن أثیر، عزالدین. (1409ق). أسد الغابۀ. بیروت: دار الفکر.
ابن تیمیه، تقیالدین. (1403ق). رفع الملام عن الأئمۀ الأعلام. ریاض: وزارۀ الشئون الإسلامیۀ.
ابن حجر، أحمد بن علی. (1379ق). فتح الباری بشرح صحیح البخاری. بیروت: دار المعرفل.
ابن خلکان، احمد بن محمد. (1367ق). وفیات الأعیان. قاهرۀ: مطبعۀ السعادۀ.
ابن رشد، أبوالولید بن أحمد القرطبی. ( 1997م). بدایۀ المجتهد و نهایۀ المقتصد. مصر: مکتبۀ الإیمان.
ابن سعد، ابوعبدالله. (1410ق). الطبقات الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
ابن شهبۀ، محمد بن علی. (1389ش). طبقات الشافعیۀ. ترجمه امیر عبیدی نیا. تهران: نشر أحسان.
ابن عابدین، علاءالدین محمد بن محمد. (1412ق). حاشیۀ رد المحتار علی الدر المختار. بیروت: دار الفکر.
ابن ندیم، أبو الفرج. (بیتا). الفهرست. بیروت: دار المعرفۀ.
ابن همام، غیاث الدین. (1332ق). تاریخ حبیب السیَر. تهران: انتشارات کتابخانه خیام.
أبو زهرۀ، محمد. (2006م). الشافعی حیاته و عصره. قاهرۀ: دار الفکر العربی.
ـــــــــ . (1390ش). امام جعفر صادق و دیدگاههای فقهی ایشان. تهران: نشر احسان.
ـــــــــ . (1947م). أبوحنیفه حیاته، عصره، آراؤه و فقهه. ناشر: دار الکتب العربی.
أبو سلیمان، عبدالوهاب ابراهیم. (1406ق). کتابۀ البحث العلمی. جده: دار الشروق.
أبو شهبۀ، محمد بن محمد. (بیتا). الوسیط فی علوم مصطلح الحدیث. بیروت: دار الفکر العربی.
احمدی، فضل أحمد.(1401ش). «ابوحنیفه و مبارزه با استبداد سیاسی». فصلنامه غالب، دوره 39.
احمدیان، عبدالله. (1390ش). تجزیه و تحلیل زندگانی امام شافعی. تهران: نشر احسان.
أشقر، محمد سلیمان. (1997م). الواضح فی أصول الفقه. عمان: دار النفائس.
أُنَر. س.س. (1989)م. «مجلۀ الأحکام العدلیۀ». نشریۀ الإجتهاد، از صفحات 197-218.
باختین، تزوتان تودوروف. (1387ش). منطق گفتگوئی. تهران: نشر مرکز.
بخاری، محمد بن إسماعیل. (1431ق). التأریخ الکبیر. حیدر آباد: دائرۀ المعارف العثمانیۀ.
ـــــــــ . (1422). الجامع المسند الصحیح (صحیح البخاری). تحقیق: محمدزهیر بن ناصر الناصر، مصر: دارطوق النجاة.
بیهقی، ابوبکر. (1344ق). السنن الکبری. هند: دائرۀ المعارف النظامیۀ.
پالمر، ریچارد. (1387ش). علم هرمنوتیک. ترجمه محمد سعید حنائی، تهران: هرمس.
حافظ نیا، محمد رضا. (1377ش). مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
حجوی الفاسی، محمد بن حسن. (2006م). الفکر السامی. بیروت: المکتبۀ المصریۀ.
حفیدی، وریا. (1393ش). پیشفرضهای فقهی فقهای شافعی و حنفی. رساله دکتری. گروه فقه شافعی. دانشکده الهیات، دانشگاه تهران.
ــــــــــ . (1402ش). «تأثیر نگرش تاریخی فقیه بر تفسیر متون دینی با تأکید بر حدیث «بسمله»». دو فصلنامهی مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، سال ششم، صفحات 114 – 135.
حق پناه، رضا. (1378ش). «نقش پیش دانسته در فهم قرآن». مجله اندیشهی حوزه، شماره 16، صفحات 135-160.
حنفی، حسن. (1986م). علم أصول الدین، علم أصول الفقه، العقل والنقل. المؤسسۀ العربیۀ للدلالات والنشر.
حواری،محمد بن حامد. (2006م). سیر ائمۀ الشریعۀ الإسلامیۀ. دمشق: دار البلخی.
حیدری، غلامرضا. (1390ش). «پیشفرضهای معرفت شناسی علم سنجی». فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره 53.
خطیب بغدادی، احمد بن علی. (بیتا). تاریخ بغداد. بیروت: دار الکتب العربی.
الجصاص، احمد بن علی. (1405 ق). أحکام القرآن. دار إحیاء التراث العربی.
جلالی زاده، جلال. (1397ش). تاریخ فقه و فقها. تهران: نشر احسان.
دردور، الیاس. (2010م). تاریخ الفقه الإسلامی. قاهره: دار ابن حزم.
دینانی، غلامحسین. (1379ش). ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام. تهران: انتشارات طرح نو.
ذهبی، شمس الدین. (1988ش). سیر أعلام النبلاء. بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ.
ربانی گلپایگانی، علی. (1383ش). منطق فهم دین. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیۀ.
رحیمی، مرتضی. (1392ش). نقش شیخ طوسی در فقه مقارن. تهران: خانه کتاب.
رفیعی، علی. (1376ش). تاریخ اسلام در عصر امامت امام صادق. مرکز تحقیقات اسلامی.
ریخته گران، محمد رضا. (1378ش). منطق و بحث علم هرمنوتیک. تهران: نشر کنگره.
زحیلی، وهبۀ. (2007م). موسوعۀ الفقه الإسلامی المعاصر. دمشق: دار المکتبی.
ـــــــ . (1418ق). الفقه الإسلامی و أدلته. بیروت: دار الفکر المعاصر.
زرقانی، محمد عبدالعظیم. (بیتا). مناهل العرفان فی علوم القرآن. مطبعۀ عببدالعظیم البابی.
زرکلی، خیر الدین. (1999م). الأعلام. بیروت: دار العلم.
زیدان، عبدالکریم. (1386م). الوجیز فی أصول الفقه. تهران: نشر إحسان.
سایس، محمد علی. (1428ق). تفسیر آیات الاحکام. المکتبه العصریه.
سبکی، سایس، بربری. (2006م). تأریخ التشریع الإسلامی. دمشق: دار العلماء.
سبکی، عبدالوهاب بن علی (بیتا). طبقات الشافعیۀ الکبری. قاهره: مطبعل عیسی الحلبی.
سید سابق. (1983م). فقه السنۀ. بیروت: دار الفکر.
سیوطی، جلال الدین. (1394ش). الإتقان فی علوم القرآن. چاپ سوم. مصر: الهیءۀ المصریۀ العامۀ.
شاطبی، ابو اسحاق. (1996م). الموافقات. بیروت: دار المعرفۀ.
شاکر، أحمد. (1426ق). شرح و تحقیق الرساله للإمام الشافعی. قاهره: مکتبؤ دار التراث.
شرباصی، احمد (بیتا) الأئمۀ الأربعۀ. بیروت: دار الجیل.
شرقاوی، عبد الرحمان (1985م). ائمۀ الفقه التسعۀ. بیروت: العصر الحدیث.
شولتز، دوآن. (1362ش). روانشناسی کمال. ترجمه گیتی خوشدل. چاپ یازدهم، تهران: پیکان.
ـــــــــ. (1389ش). نظریههای شخصیت. چاپ شانزدهم. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: انتشارات ویرایش.
شیرازی، أبو إسحاق. (بیتا). التنبیه. ریاض: عالم الکتب.
ــــ . (1431ق). المهذب. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
الصابونی، محمد علی. (بیتا). روائع البیان. لبنان: دار الفکر.
صلابی، علی محمد علی (1428ق). أسنی المطالب فی سیرۀ علی بن أبی طالب. دمشق: دار ابن کثیر.
صنعانی، ابوبکر عبدالرزاق بن همام. (1403ق). المصنف. بیروت: المکتب الإسلامی.
طباطبائی، محمد حسین. (1411ق). تفسیر المیزان. بیروت: مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات.
طباطبائی، سید هادی. (1392ش). یک قرن زوال فقاهت پس از شیخ طوسی. تهران: خانه کتاب.
طبری، محمد بن جریر. (1387ق). تاریخ الرسل و الملوک. بیروت: دار التراث.
عابدی سر آسیا. (1389ش). «بررسی امکان دسترسی به نیات مؤلف». مجله مطالعات اسلامی (فلسفه و کلام)، شماره2/85، صفحات 169-194.
عبداللطیف، عبدالرحمان بن صالح. (1423ق). القواعد والضوابط الفقهیۀ. مدینۀ: عمادۀ البحث العلمی بالجامعۀ الإسلامیۀ.
العثیم، عبدالعزیز. (1405ق). تحقیق القول بالعمل بالحدیث الضعیف. مدینۀ: الجامعۀ الإسلامیۀ بالمدینۀ المنورۀ.
عسقلانی، احمد بن علی بن حجر. (بیتا). تهذیب التهذیب. هند: مجلس دائرۀ المعارف النظامیۀ.
عمرانی، أبو الحسین. (1431ق). البیان. جدل: دار المنهاج.
غزالی، ابو حامد. (1936م). المستصفی. قاهره: مطبعۀ مصطفی أحمد.
ــــــــ . (1361ش). کیمیای سعادت. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات بهجت.
غزی، محمد صدیق. (1416ق). الوجیز فی إیضاح القواعد الفقه الکلیۀ. بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب. (بیتا). القاموس المحیط. بیروت: دار الجیل.
قاسمی، جمال الدین. (1332ق). قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
قرطبی، یوسف بن عبدالله. (1431ق). الانتقاء فی فضائل الثلاثۀ الأئمۀ الفقهاء. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
قطان، مناع (بیتا). مباحث فی علوم القرآن. قاهره: مکتبۀ وهبۀ.
ــــــــ . (1422ق). تاریخ التشریع الإسلامی. قاهرۀ: مکتبۀ وهبۀ.
قواسمی، اکرم یوسف عمر. (2003م). المدخل إلی مذهب الإمام الشافعی. عمان: دار النفائس.
کاتوزیان، ناصر. (1394ش). مقدمه علم حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کرباسی، منیژه. (1399ش). روانشناسی رشد. تهران: پیام نور.
کریّم، سامح. (2010م). موسوعۀ أعلام المجددین فی الإسلام. قاهرۀ: مکتبۀ الدار العربیۀ.
کوثری، محمد زاهد. (1409ق). فقه اهل العراق و حدیثهم. مدینۀ: مکتبۀ العلوم والحکم.
گرجی، ابو القاسم. (1378ش). امام خمینی و حکومت اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه.
لنگرودی، محمد جعفر. (1388ش). مبسوط در ترمینولوژی. تهران: گنج دانش.
ماوردی، أبو الحسین بن محمد. (1408ق). الحاوی الکبیر. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
مبلغی، احمد. (1390ش). «پیش فرض شناسی فقهی». نشریه فقه. شماره 1، از صفحات 3-12.
مجتهد شبستری، محمد. (1381ش). هرمنوتیک کتاب و سنت. تهران: طرح نو.
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الأنوار. قم: موسسه الوفاء.
محلی، جلال الدین. ( 1426ق). البدر الطالع. بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ الناشرون.
محمد اسماعیل. (2015م). تاریخ التشریع الإسلامی. قاهره: دارالسلام.
معوض، علی محمد. (2000م). تأریخ التشریع الإسلامی. بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
ملکیان، مصطفی. (1377ش). تاریخ فلسفه غرب. چاپ اول. قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
المنجور، آحمد بن علی. (1437ق). شرح المنهج. مدینۀ: دار عبدالله الشنقیطی.
میر عمادی، سید علی. (1382ش). شناخت ذهن و زبان در گذر زمان. تهران: ورجاوند.
میرزای قمی، ابوالقاسم. (1363ش). قوانین الأصول. قم: نشر حوزه انتشارات اسلامی.
موسوس بجنوردی، سید محمد. (1387ش). حکومت اسلامی ( مصاحبه‌های علمی). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
النبهان، محمد فاروق. (1977م). المدخل للتشریع الإسلامی. بیروت: دار العلم.
نووی، أبو زکریا. (1431ق). المجموع. بیروت: دار الفکر.
واعظی، احمد. (1383ش). درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
هیدگر, مارتین. (1394ش). چه باشد آنچه خوانندش تفکر. تهران: فلات.
یحیی مراد. (2004م). معجم تراجم أعلام الفقهاء. بیروت: دار الکتب العلمیۀ. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 475 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 284 |
||
