پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,272 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,477 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,336 |
معرفی و گونه‌شناسی نقوش دستبافت‌های سنتی و بومی تبرستان | ||
| جامعه شناسی فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 8، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 21، مهر 1403، صفحه 105-129 اصل مقاله (1.59 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/scart.2024.141680.1563 | ||
| نویسندگان | ||
| ناهید پاکزاد1؛ محمد رضا شریف زاده* 2؛ ابوالفضل داودی رکن آبادی3؛ مهسا خویی4 | ||
| 1دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران | ||
| 2استاد گروه فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران. ایران | ||
| 3استاد، گروه پژوهش هنر، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی. یزد، ایران | ||
| 4استادیار، گروه موسیقی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| درکتب تاریخی، تبرستان یکی از سه منطقه عمده تولیدات بافتههای نفیس ایران به شمار می‌رود و هنر بافندگی آن تا امروز در ارتفاعات این منطقه ادامه دارد. ولی اطلاعات کمی درباره نقوشِ بافته های تبری وجود دارد. از آنجا که وضعیت جغرافیایی تبرستان و دوربودن از حکومت های مرکزی، سبب حفظ ویژگیهای فرهنگی این منطقه، در دوران تاریخی بوده است، از این رو شناسایی نقوش بافتههای تبرستان می تواند بستری برای شناخت عناصر تصویری و هویت فرهنگی منطقه باشد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نقوش سنتی دستبافت های محدوده تبرستان است. این پژوهش از نوع کیفی است و به شیوه توصیفی-تحلیلی داده ها را مورد مطالعه قرار داده است. اطلاعات نقوش به صورت میدانی و با نمونه برداری از اصل دستبافت های سنتی حوزه های بافندگی در مناطق تاریخی تبرستان بدست آمد و برای تحلیل از منابع اسنادی استفاده گردید. یافته‌های پژوهش، 150 نقش با ارزش بافته های سنتی تبرستان را نشان می دهند که به لحاظ اشکال و مضمون قابل تقسیم به نقوش گیاهی، جانوری، نقوش هندسی و انتزاعی هستند و بن مایه های زیادی از نقوش باستانی مانند: اشکال ترنج مانند، گلهای چهارپر، پرندگان متقابل، درخت متقارن و نقش سواستیکا، در این نقوش دیده می شوند. با توجه به وجود نقوش کهن در بافته های تبری و مقایسه آنها با نقوش صنایع هنری قرون اولیه اسلامی در تبرستان، به نظر می رسد این نقوش قبل از اسلام و در دوره ساسانیان در بافته های تبرستان بکار میرفته اند و کاربرد آنها تا امروز دردستبافتهای سنتی ارتفاعات البرز در تبرستان استمرار داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تبرستان؛ بافته های تبری؛ نقوش سنتی؛ نقوش دستبافت | ||
| مراجع | ||
|
منابع
آژند، یعقوب؛ امیریان دوست، شاهرخ (1402). تحلیل معنایی نقوش ویژه سفالینه های هزاره های سوم تا چهارم ق.م. فرهنگ موسیان. جامعه شناسی فرهنگ و هنر، 5 (3)، 1-20.
ابن اسفندیار، محمدبن حسن (1396). تاریخ طبرستان. عباس اقبال آشتیانی. تهران: چاپ اساطیر.
ابن خرداد، به (1371). مسالک و ممالک. سعید خاکرند. تهران: موسسه مطالعات و انتشارات تاریخی.
ابن فقیه، ابوبکر (1349). ترجمه مختصرالبلدان؛ ح. مسعود. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
اشپولر، برتولد (1369). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمه مریم میراحمدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
اشعاری، محمود (1399). بازسازی تاریخ و جغرافیای هنرهای کاربردی ایران بر اساس منابع مکتوب. نگره، (53): 23-5.
اعظم زاده، محمد (1385). نگاهی به نشانه های تصویری در گلیم و گلیمچه های مناطق شرق استان مازندران. گلجام، (3)، 34-11.
افضلالملک، غلامحسین (1383). سفر مازندران و وقایع مشروطه (رکن الاسفار). حسین صمدی. قائم شهر: دانشگاه آزاد اسلامی.
براری، میثم؛ شفیعی، مهرنوش؛ آقاداوردجلفا، سمیرا (1395). بازخوانی ویژگیهای فرمی و ساختاری در سفالینه های ساری سده های 4 و 5 ه.ق. دوفصلنامه پژوهش هنر، (12)، 36-29.
جعفری، علیرضا؛ عودباشی، امید؛ عابدینی عراقی، مهدی (1396). مطالعات میکروسکوپی بر روی اشیاء آهنی باستانی به دست آمده از کاوشهای باستان شناسی شمال ایران. پژوهشهای باستانشناسی ایران، ( 15): 131-147.
حصوری، علی (1396). سفرنامه حاجی مهندس. تهران: نشر چشمه.
حقیقت، عبدالرفیع (1346). سنگسر.128 مجله یغما، 230، 314-310.
پاکزاد، ناهید (1387). شناسایی نقوش جورابها و دستکشهای سنتی مازندران. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، (2): 57-70.
پاکزاد، ناهید؛ شریفزاده، محمدرضا؛ داودی رکنآبادی, ابوالفضل؛ خویی، مهسا (1402). پژوهشی در بافتههای تبرستان قدیم بر پایه منابع مکتوب تاریخی. جامعه شناسی فرهنگ و هنر، 5(3)، 173-185.
پاکزادیان، حسن (1388). نقشمایه های باستانی در فرهنگ و آثار ایل سنگسر. مهدیشهر: موزه عشایری ایل سنگسر.
پرهام، سیروس (1370). دستبافت های عشایری و روستایی فارس. تهران: امیرکبیر.
پوپ، آرتور و اکرمن، فیلیس (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دادور، ابوالقاسم؛ حدیدی، الناز (1390). بررسی نقوش منسوجات قرون اولیه اسلامی. جلوه هنر، (2)، 15-22.
رستمی، مصطفی (1386). دستبافته های روستایی سواد کوه. تهران: فرهنگستان هنر.
زارع خلیلی، مریم؛ احمدپناه، سیدابوتراب؛ کامیار، مریم (1398). بررسی نقش و نوشتار در منسوجات آل بویه، هنرهای صناعی ایران، (5)، 108-95.
زمانیان، زهرا (1399). فرش کلاردشت در گذر زمان. تهران: سازمان چاپ و نشر ایران.
شاهرودی، فاطمه (1400). راهنمای نگارش طرح تحقیق در هنر. تهران: اندیشه احسان.
شعار، جعفر (1366). سفرنامه ابن حوقل. ترجمه و توضیح جعفر شعار. تهران: امیرکبیر.
ستوده، منوچهر (1362). حدودالعالم من المشرق الی المغرب. تهران: کتابخانه طهوری.
کاظمپور، زیبا (1400). تحلیل مفهوم برکت در هنر عیلامی و مقایسه آن با نقوش رایج در سفالگری قرون میانی اسلامی. هنرهای صناعی ایران، (۷)، 63 – 74.
مارکوات، یوزف (1373). ایرانشهر بر مبنای کتاب موسی خورنی. ترجمه مریم میراحمدی. تهران: انتشارات اطلاعات.
مجابی، سیدعلی؛ عابدینی، سیدبشیر؛ فنایی، زهرا ( 1386). طبقه بندی طرحها و نقشمایه های فرش کلاردشت. گلجام، (8)، 42-23.
نیستانی، جواد؛ حاجی تبار، مجید (1396). بررسی اوضاع اجتماعی و فرهنگی اسپهبدان دابویی و ولات عباسی. مطالعات تاریخ فرهنگی، (32)، 159-131.
واندنبرگ، لوئی (1345). باستانشناسی ایران باستان. عیسی بهنام. تهران: دانشگاه تهران.
یوسفی، صفر (1378). سیر تحول دین و مذهب در مازندران. فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، (16)، 192-167.
References Soudavar, A. (2014). Mithraic Societies: From Brotherhood to Religion's Adversary-(b&w). Lulu. com. Gyselen, R. (2017). Sasanian Coins, Middle Persian Etymology and the Tabarestān Archive. Groupe pour l’Étude de la Civilisation du Moyen-Orient. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 122 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 164 |
||