پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 355 |
| تعداد مقالات | 3,429 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,341,244 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,041,504 |
امکان‌سنجی بهره‌گیری از دادرسی هوش مصنوعی؛ مطالعه فقهی و حقوق ایران | ||
| مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب | ||
| مقاله 6، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12، فروردین 1403، صفحه 150-127 اصل مقاله (1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/mfu.2024.141800.1450 | ||
| نویسندگان | ||
| ماشااله کریمی* 1؛ عبدالصمد علی آبادی2 | ||
| 1استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت اله بروجردی(ره)، بروجرد، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| فناوری هوش مصنوعی از دستاوردهای بسیار مهم زندگی اجتماعی انسان‌ها، برای رشد بهره‌وری، کارآمدسازی و بهبود بخشیدن به کیفیت ارایه خدمات عمومی و خصوصی در زمینه‌های گوناگونی چون: خدمات بانکی، اداری، پزشکی، حمل و نقل و... به شمار می‌رود. گسترش روز افزون این دستاورد فناورانه به گونه‌ای است که بسیاری از قلمروهای زندگی بشری از جمله خدمات حقوقی و قضایی را در نوردیده است. با این حال چالش‌های ویژه به کارگیری حقوقی و قضایی این پدیده فناورانه، ناظر به شرایط دادرس و استدلالات حقوقی و آثار آن، که مستلزم توجه ویژه در تنظیم راهبرد و طراحی برنامه‌های سنجیده و آینده‌نگرانه می‌باشد، موضوعی در خور کاویدن است. از این‌رو، پرسش پژوهش آن است که با وجود چالش‌هایِ یادشده، امکان به کارگیری هوش مصنوعی به عنوان دادرس از دیدگاه فقهی حقوقی وجود دارد یا خیر؟ نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین گنجایش‌‌های این فناوری نوین و امکان بهره‌گیری از آن در نظام دادرسی قضایی ایران انجام یافته است. دستاورد پژوهش نشان از آن دارد که فناوری هوش مصنوعی، علیرغم چالش‌های پیش رو، ظرفیت لازم برای دادرسی نسبت به برخی از پرونده‌های سبک قضایی در نظام دادرسی ایران را دارد تا از این راه دقت، سرعت و کیفیت خدمت رسانی در دستگاه قضایی فراهم گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هوش مصنوعی؛ دادرس قضایی؛ دادرس هوشمند؛ امکان‌سنجی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آقاجانی، مریم. (1400ش). هوش مصنوعی (از مقدماتی تا پیشرفته). چاپ دوم. تهران: انتشارات نسل روشن.
ابن فارس، احمد. (1399ق). معجم مقاییس اللغه. بیروت: دار الفکر.
ابن منظور، محمد. (1414ق). لسان العرب. چ3. بیروت: دار صادر.
إفرام البستانى، فؤاد. (1375)، فرهنگ ابجدى عربى- فارسی. ترجمهء کامل المنجد الأبجدى. (ترجمه: رضا مهیار). چ دوم. تهران: انتشارات اسلامى.
امامی، حسن. (1372). حقوق مدنی. چ7، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی. (1386). دانشنامه حقوق خصوصی.. چ2. تهران: محراب فکر.
ایازی، محمدعلی. (1389). ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن. قم: معاونت پژوهشی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بروجردی، حسین. (1386). منابع فقه شیعه. (ترجمه: مهدی حسینیان قمی و دیگران). تهران: فرهنگ سبز.
توشیهیکو، ایزوتسو. (1374). خدا و انسان در قرآن. (ترجمه: احمد آرام). تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر. (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چ1.تهران: گنج دانش.
جعفریتبار،حسن. (1400). منطق حیرانی در باب استدلال حقوقی. چ2. تهران: انتشارات آسیم.
ــــــــــــــ.. (1395). دیو در شیشه: در فلسفه رویه قضایی. چ1. تهران: انتشارات حقگزاران.
جوهری، اسماعیل. (1407ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه. چ4. بیروت: دار العلم للملایین.
حُرّ عاملی، محمد. ( بیتا). وسایل الشیعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حکمتنیا، محمود، محمدی، مرتضی و واثقی، محسن. (1398). مسئولیت مدنی ناشی از تولید رباتهای مبتنی بر هوش مصنوعی خودمختار. حقوق اسلامی،16 (60)،231 -255.
حلی، محمد. (1409ق). موسوعه ابن ادریس الحلی. چ1. قم: دلیل ما.
خلیلی، عذرا. (1385). قضاوت زنان در نگاه مخالفان و موافقان(قسمت دوم). فقه و حقوق خانواده، (۴۱ـ۴۲)،74-109.
خویی، سید ابوالقاسم. (1377). التنقیح فی شرح العروه الوثقی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی(قدس سره).
راغب اصفهانى، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. چ1. دمشق: دار القلم.
رجبیچالی، حسین .(1399). دولت استرالیا از هوش مصنوعی برای جدایی راحتتر زوجین استفاده میکند. بازیابی شده از/11/01/ https://digiato.com/article/2020.
رضوانی‌فرد، محمدحسین. (1398). هوش مصنوعی یا انسان؛ کدام یک قاضی بهتری هستند؟.بازیابی شده از https://www.isna.ir/news/98101612198/
سجادى، سیدجعفر. (1373). فرهنگ معارف اسلامی. ج2. تهران: انتشارات کومش.
شرباصی، احمد. (1384). دایره المعارف اخلاق قرآنی. (ترجمه: محمد بهاءالدین حسینی ). کردستان: تافگه.
شیخی، مرجان. (1401).هوش مصنوعـی چیست؟ هر آنچه باید درباره تکنولوژی ChatGPT و Dall-E که بر پـایه هوش مصنوعـی هستند، بدانیم. اما هـوش مصنوعی دقیقـا چیست و شگفتی‌هـای تازه دنیـای تکنولوژی چطور کار می‌کنند؟ بازیابی شده از:
https://www.zoomit.ir/tech/344714-what-is-ai-everything-you-need-know-about-artificial-intelligence/.
صالح آبادی، رامین. (1398). تعیین حدود تحقیقات هوش مصنوعی از منظر حق و مصلحت عمومی. پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی. گروه حقوق. دانشکده حقوق. دانشگاه شهید بهشتی.
صفایی، سیدحسین و قاسم‌زاده، سیدمرتضی. (1400). حقوق مدنی اشخاص و محجورین. چ28. تهران: سمت.
صلیبا، جمیل. (1393). فرهنگ فلسفى. (ترجمه: منوچهر صانعى دره بیدى). چ4. تهران: انتشارات حکمت.
طباطبایی، سیده فاطمه و بینش بهنیا، الهه. (1401). حکم تکلیفی بهکارگیری هوش مصنوعی به عنوان قاضی از منظر فقه امامیه. حقوق اسلامی، 19 (۷۵)، 69-92.
طریحی، فخرالدین. (بیتا). مجمع البحرین. بیجا.
عاملی، زینالدین. (1412ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. چ1. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
علامهحلیّ، حسن. (1377). تبصره المتعلمین فی أحکام الدین. (ترجمه: ابوالحسن شعرانی). تهران: کتاب فروشی اسلامیه.
عمید، حسن. (1369). فرهنگ فارسی عمید. تهران: موسسه انتشارات امیر کبیر.
فاتحی پیکانی، مرتضی(5 سال پیش). کاربرد هوش مصنوعی در حقوق (هوش مصنوعی قضایی ]یادداشت وبلاگ [. بازیابی شده ازhttps://virgool.io/dataio/wxtpllgtpnm0.
فوادیان‌دامغانی، رمضان. (1382). سیمای عدالت در قرآن و حدیث. تهران: لوح محفوظ.
فیض، علیرضا. (1391). مبادی فقه و اصول. چ23. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
قهرمانیان، آریا. (1402، شهریور2) بررسی هوش مصنوعی قابل توضیح ، منظور از هوش مصنوعی قابل تبیین چیست؟ ]یادداشت وبلاگ [. بازیابی شده از:
کلینی رازی، محمد. (1407ق). الکافی. (تحقیق: على اکبر غفاری و محمد آخوندی). چ4. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
محقق حلیّ، جعفر. (1362). مختصر النافع. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ــــــــــــ . (1408ق). شرایع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام. قم: اسماعیلیان.
معین، محمد. (1362). فرهنگ فارسی معین. تهران: مؤسسه امیرکبیر.
منتظری، حسینعلی. (1415ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامی. چ2، قم: نشر تفکر.
موسوی بجنوردى، سیدحسن .(1377). القواعد الفقهیه. چ1. قم: نشر الهادی.
موسوی خمینی، روحاله. (1392). تحریرالوسیله. چ1. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، مطبعه موسسه العروج.
نجفیجواهری، محمدحسن. (1362). جواهرالکلام فی شرح شرایع الإسلام. چ7. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نوری، حسین. (1409ق). مستدرک الوسایل. ج17. قم: مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
نهرینی، فریدون، حقپرست، شعبان و خدا بخشیشلمزاری، مهرداد. (1401). عدالت، مناط استنباط و کاربست آن در صدور آرای قضایی. دو فصلنامه مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، 5 (19)، 1-21.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود. (1382).فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتعلیهم السلام. قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت. Aletras, N., Tsarapatsanis, D., Preoţiuc-Pietro, D., & Lampos, V. (2016). Predicting judicial decisions of the European Court of Human Rights: A natural language processing perspective. PeerJ computer science, 2, e93. Cardozo ,B. N. (1921). The Nature of the Judicial Process, Michigan Law Review ,6,688-690. Chadwick, J.,(2020). Robot-judges-replace-humans-courtro om-in50-years. Website: https: //www. dailymail.Com. uk/ sciencetech/ article-8858753/. Condlin, R. J. (2016). Online dispute resolution: stinky, repugnant, or drab. Cardozo J. Conflict Resol., 18, 717. Michaels, A. C. (2019). Artificial intelligence, legal change, and separation of powers. U. Cin. L. Rev., 88, 1083. Sourdin, T., & Zariski, A. (Eds.). (2018). The responsive judge: international perspectives (Vol. 67). Springer. Surden, H. (2019). Artificial intelligence and law: An overview. Georgia State University Law Review, 35(4). Volokh, E.,(2019). Chief Justice Robots, Duke Law Journal, 6/2,1135 -1192. Wu, T. (2019). Will artificial intelligence eat the law? The rise of hybrid social-ordering systems. Columbia Law Review, 119(7), 2001-2028. Zalnieriute, M., Moses, L. B., & Williams, G. (2019). The rule of law and automation of government decision‐making. The Modern Law Review, 82(3), 425-455. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 633 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 252 |
||
