پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,274 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,073,523 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,879,354 |
تأملی بر خاستگاه روایت «منیجه و بیژن» کردی و «بیژن و منیژه» فردوسی | ||
| پژوهشنامه ادبیات کردی | ||
| مقاله 4، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 18، آذر 1403، صفحه 61-83 اصل مقاله (478.11 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jokl.2024.141648.1382 | ||
| نویسندگان | ||
| فرهاد پرموز* 1؛ عبدالله طلوعی آذر2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی (گرایش حماسی)، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. | ||
| 2استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. | ||
| چکیده | ||
| «منیجه و بیژن» روایتی حماسی در فرهنگ و ادب کُردی است که در ادب فارسی با عنوان «بیژن و منیژه» شناخته می‌شود. این عنوان تقریباً مشابه، نشان از اشتراکات بسیار و اختلافات اندک در ساختار و درونمایۀ روایت‌ها دارد و گواهی می‌دهد که منشأ هر دو روایت یک جغرافیای واحد است که بعدها در دو حوزۀ جدا تکامل یافته‌اند. این داستان حماسی از دیدگاه‌های مختلفی بررسی شده؛ امّا کمتر به بررسی زمان و مکان پیدایی آن پرداخته شده است. در مورد زمان پیدایی آن دو نظر وجود دارد: نخست، زمان پیدایی روایت را به دوره‌ای کهن و نامعلوم، و دیگری به دورۀ پس از میلاد مسیح برمی‌گرداند. در مورد مکان پیدایی نیز، برخی آن را جزو ادبیات تیول گرگان و مرو، و برخی دیگر مربوط به نهاوند و حوزۀ زاگرس می‌دانند. جستار حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با دلالت‌یابی از شواهد درون‌روایی، اصل این داستان را مربوط به دوره‌ای کهن و نامعلوم می‌داند که از کُردستان برآمد و به جاهای مختلف، از جمله خراسان و ارمنستان سیر کرد و در این مسیر، دگردیسی‌هایی به خود دید و در پردازش نهایی سر از شاهنامه‌ها درآورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیژن؛ منیجه؛ منیژه؛ شاهنامۀ کُردی؛ شاهنامۀ فردوسی | ||
| مراجع | ||
|
اسلامی‌ندوشن، محمّدعلی (1351)، داستان داستانها: رستم و اسفندیار، تهران: انجمن آثار ملّی.
بویس، مری (1374)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1377) از اسطوره تا تاریخ، چاپ دوم، تهران: چشمه.
بهرامی، ایرج (1386)، «نقدی و نظری بر شاهنامۀ کُردی»، جهان کتاب، ش. 218-219، صص. 20-19.
پرموز، فرهاد (1392)، مقایسۀ شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کوردی (دستنویس تولّد جهانگیر و جنگ‌نامۀ ایران و تورانیان) از نظر محتوا، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، کرماشان: دانشگاه رازی.
پرموز، فرهاد (1394)، بررسی تطبیقی شاهنامۀ کُردی با شاهنامۀ فردوسی، دانشگاه کُردستان، همایش ملی کرد و فرهنگ و ادب ایرانی و اسلامی.
پرموز، فرهاد (1401)، بررسی شخصیّت بیژن در شاهنامۀ کوردی (داستان منیجه و بیژن) و شاهنامۀ فردوسی، رسالۀ دکتری، ارومیه، دانشگاه ارومیه.
تفضّلی، احمد (1376)، تاریخ ادبیّات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن.
جبّاری، نجم‌الدیّن و فرهاد پرموز (1395)، «بررسی سبک‌شناختی داستان تولّد جهانگیر و جنگ‌نامۀ ایران و تورانیان»، پژوهشنامۀ ادبیات کُردی، ش. 2، صص. 60-33.
جبّاری، نجم‌الدیّن (1402)، «تحلیلی بر اصالت زاگرسی روایت کاوه و ضحّاک»، پژوهشنامۀ ادبیات کُردی، ش. 15، صص. 60-43.
چمن‌آرا، بهروز (1390)، «درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامۀ کُردی»، جستارهای ادبی، ش. 172، صص. 149-119.
حسینی فسائی، حاج میرزا حسن (14-1313)، فارس‌نامۀ ناصری، ج 2، تهران: دنیای کتاب.
حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چاپ دوم، تهران: ناهید.
خالقی‌مطلق، جلال (1381)، «بیژن شاهنامه کیست و نهاد تاریخی او چیست؟»، ترجمۀ حبیب برجیان، نامۀ پارسی، ش. 27، صص. 190-185.
------------ (1369)، «بیژن و منیژه و ویس و رامین (مقدمه‌ای بر ادبیات پارتی و ساسانی)»، ایران‌شناسی، ش. 6، صص. 298-273.
------------ (1386)، حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی)، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
------------ (1372)، گل رنجهای کهن (گزیدۀ مقالات دربارۀ شاهنامه)، به کوشش علی دهباشی، تهران: مرکز.
دوستخواه، جلیل (1380)، حماسۀ ایران: یادمانی از فراسوی هزارهها، تهران: آگاه. دوستخواه.
دیاکونوف، ایگور میخائیلوویچ (1345) تاریخ ماد، ترجمۀ کریم کشاورز، چاپ اوّل، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رسم، قدرت‌اله (1388)، تحلیل عناصر داستان بیژن و منیژه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، اراک: دانشگاه اراک.
ریاحی، محمّدامین (1390)، «افسانههای زندگی فردوسی»، رازهای شاهنامه (جستارهایی در یادبود هزارۀ جهانی شاهنامه)، تهران: پازینه، صص. 54-35.
------------ (1375)، فردوسی، تهران: طرح نو.
زند، زاگرس (1400)، «دربارۀ پیشنهاد گاوه به جای کاوه»، فصلنامۀ پاژ، ش. 43، صص. 39-29.
سرّامی، قدمعلی (1378)، از رنگ گل تا رنج خار، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
سرکاراتی، بهمن (1378)، سایه‌های شکار شده، تهران: قطره.
سعادت، اسماعیل (1386)، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، ج 2، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
شریعتی، فاطمه (1392)، بررسی ساخت‌کلان داستان بیژن و منیژه شاهنامۀ فردوسی براساس الگوی لباو و والتسکی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی.
شریفی، احمد (1374)، «معرّفی شاهنامۀ کُردی»، نمیرم از این پس که من زندهام (مقالات کنگرۀ بزرگداشت فردوسی»، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران، صص. 955-954.
---------- (1371)، «شاهنامۀ کُردی»، مجلّۀ سروه، ش. 69.
---------- (1374)، «شاهنامۀ کُردی اثری مستقل یا ترجمهای از شاهنامۀ فردوسی؟»، فصلنامۀ فرهنگ، ش. 16، زمستان، صص. 259-239.
صفا، ذبیحالله (1363)، حماسهسرایی در ایران، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1394)، شاهنامه، پیرایش جلال خالقی‌مطلق، ج 1 و 2، تهران: سخن.
کجانی‌حصاری، حجت (1390)، «موجودات موهوم در شاهنامه»، رازهای شاهنامه (جستارهایی در یادبود هزارۀ جهانی شاهنامه)، تهران: پازینه، صص. 317-291.
کریستن‌سن، آرتور (1387)، کاوۀ آهنگر و درفش کاویانی، ترجمۀ منیژه احدزادگان آهنی، چاپ دوم، تهران: طهوری.
کویاجی، جهانگیر کوورجی (1388)، بنیادهای اسطوره و حماسۀ ایران، گزارش جلیل دوستخواه، تهران: آگه.
گورانی، مصطفی بن محمود (1388)، شاهنامۀ کُردی، تصحیح ایرج بهرامی، تهران: آنا.
لطفی‌نیا، حیدر (1388)، حماسههای قوم کُرد، تهران: سمیرا.
مبارک، وحید و توران محمّدی (1389)، «بررسی جنبههای داستانی - حماسی هفت لشکر»، مجموعه مقالات نخستین همایش بینالمللی ادبیّات کُردی، سنندج: دانشگاه کُردستان، صص. 227-215.
مصطفی‌رسول، عزّالدّین (1379) پژوهشی در فولکلور کردی، ترجمۀ عرفان صاحبی، چاپ اوّل، ارومیه: صلاح‌الدّین ایّوبی.
مفتی، حمیرا (1386)، مقایسۀ داستان بیژن و منیژه در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کُردی، مطالعات ایرانی، ش. 12، صص. 162-149.
نحوی، اکبر (1384)، پهلوان شنگانی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی اهل قلم.
----- (1377)، یشت‌ها، گزارش ابراهیم پورداود، دورۀ دو جلدی، تهران: اساطیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 187 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 124 |
||