پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 382 |
| تعداد مقالات | 3,738 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,033,983 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,387,659 |
بررسی شعر خوان هشتم اخوان‌ثالث بر مبنای نظریه تحلیل گفتمان ون دایک | ||
| تحلیل گفتمان ادبی | ||
| دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 7، اسفند 1403، صفحه 41-56 اصل مقاله (472.58 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/lda.2025.143355.1039 | ||
| نویسندگان | ||
| فائزه عرب یوسف ابادی* 1؛ آرش مهربان2 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران. | ||
| 2کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، زابل، ایران. | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ون دایک به بررسی شعر «خوان هشتم» مهدی اخوان‌ثالث می‌پردازد. این اثر با بازنمایی مرگ رستم در بستری استعاری، به واسازی ساختارهای گفتمانی مسلط پرداخته و به نقد مناسبات قدرت و ایدئولوژی حاکم می‌پردازد. چارچوب نظری ون دایک، با تمرکز بر تعامل میان زبان، شناخت اجتماعی و بازتولید سلطه، امکان تحلیل چگونگی شکل‌گیری گفتمان‌های مسلّط و مقاومت را در این متن فراهم می‌آورد. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل گفتمان انتقادی است که با بررسی سازوکارهای زبانی، بلاغی و نشانه‌شناختی، فرایند بازنمایی ایدئولوژی و مناسبات قدرت را واکاوی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که اخوان‌ثالث با بهره‌گیری از بینامتنیت اسطوره‌ای، شگردهای سبکی و تقابل‌های دوگانه، شعری چندلایه خلق کرده که در آن، زبان به مثابۀ ابزاری برای بازتولید و مقاومت در برابر گفتمان‌های ایدئولوژیک عمل می‌کند. شخصیت‌های شعر، از جمله رستم، فراتر از عناصر روایی، به‌عنوان نمادهایی از خیانت و وفاداری بازنمایی شده‌اند و ساختارهای سلطه را به چالش می‌کشند. علاوه بر این، نتایج نشان می‌دهد که اخوان‌ثالث با بهره‌گیری از ظرفیت‌های گفتمانی، شعر را از سطح یک روایت اسطوره‌ای فراتر برده و آن را به متنی انتقادی با دلالت‌های ایدئولوژیک پیچیده تبدیل کرده است که مخاطب را به بازاندیشی در نظم اجتماعی و مناسبات قدرت وامی‌دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحلیل گفتمان؛ ون دایک؛ اخوان‌ثالث؛ خوان هشتم؛ نقد اجتماعی | ||
| مراجع | ||
|
اخوان‌ثالث، مهدی. (1396). آخر شاهنامه، تهران: انتشارات نگاه.
حقوقی، محمد. (1389). شعر معاصر ایران: از نیما تا امروز، تهران: نشر قطره.
دلاویز، مسعود. (1391). «نگاهی به عناصر زبانی و فکری اشعار نیمایی اخوان‌ثالث در کتاب‌های زمستان، آخر شاهنامه، از این اوستا»، کتاب ماه ادبیات، 177، 113-106.
رحمانی‌زاده دهکردی، حمیدرضا؛ نجفی‌حاجی‌ور، سهیلا. (1395). «اخوان ثالث، فرخی یزدی، بیداری، ادبیات مشروطه و وطن‌دوستی»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 43، 64-37.
روزبه، محمدرضا. (1395). ادبیات معاصر ایران (نثر)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
زرقانی، سیدمهدی. (1382). «اخوان ثالث در آیینة آثارش». تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 34، 20-1.
فرکلاف، نورمن. (1396). تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران، تهران: سمت.
محمدزاده، اسدالله. (1387). «خوان هشتم: بررسی شعری از اخوان ثالث»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، 85، 33-30. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 204 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 57 |
||