| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 365 |
| تعداد مقالات | 3,565 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,524,464 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,128,913 |
بررسی دیدگاه مردم نسبت به دلایل توسعه‌نیافتگی شهر سرمست | ||
| زیست سیاست و توسعه | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 خرداد 1404 | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jbpd.2025.63872 | ||
| نویسندگان | ||
| وکیل احمدی* 1؛ سیاوش قلی پور2؛ جواد اعظم زاده3 | ||
| 1دانشیار، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.. | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف: با توجه به اهمیت شهرهای کوچک در پیشرفت اقتصادی و تمرکززدایی و جلوگیری از روانه شدن مردم به سمت شهرهای بزرگ، و چالش‌های متعاقب آن، شهر سرمست بعنوان یکی از شهرهای کوچک ایران مورد برسی قرار گرفته تا دلایل عدم توسعه آن از نگاه مردم واکاوی شود. شهر سرمست بهعنوان یکی از شهرهای کوچک در استان کرمانشاه در سال 1333 شکل گرفته است و یگانه مسیر ارتباطی بین شهرهای گیلان‌غرب به اسلامآبادغرب و کرمانشاه بوده و از سال 1379 از دهستان تبدیل به شهر شده است. این شهر مرکز بخش گواور شهرستان گیلان‌غرب در استان کرمانشاه است. بخش گواور دارای 16333 نفر جمعیت و 64 روستا است. شهر سرمست در سرشماری سال 1395، 2913 نفر جمعیت داشته است. با توجه به موقعیت جغرافیایی، ارتباطی شهر سرمست و همچنین مسیر سرریز جمعیتی 64 روستای بخش گواور، به لحاظ کمی و کیفی توسعه پیدا نکرده است. این شهر یکی از مسیرهای حرکت زوار عتبات عالیات است و دارای محصولات کشاورزی دیم با کیفیت است. حال، سؤال اصلی این پژوهش این است که چه عواملی باعث شده است که این شهر از پیشرفت شهرنشینی و جمعیت شهری متناسب برخوردار نباشد؟ هدف از این مطالعه بررسی عوامل جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تأثیر گذار بر توسعه نیافتگی شهر سرمست از نگاه مردم بوده است. روش: این مطالعه از نظر روش جزو مطالعات کیفی است. جامعه هدف مردم شهر سرمست بوده‌اند که تجربه زندگی در شهر سرمست داشته‌اند. در بخش مصاحبهها با توجه به روش نمونه‌گیری نظری با 12 نفر مصاحبه‌های عمیق انجام شد. میانگین سنی افراد مورد مطالعه، 37 سال بود (27 تا 60 ساله). به دلیل اهمیت تجربه زیسته افراد، سعی شده است در جمع‌آوری اطلاعات افرادی انتخاب شوند که به لحاظ سنی، تحصیلی و شغلی متفاوت باشند. تحلیل اطلاعات بدست آمده از روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار مکس کیودا بوده است. جهت اعتباربخشی به یافته‌های پژوهش بعد از کدگذاری اولیه، متن مصاحبه و کدها به مصاحبه شونده‌ها نشان داده شد و بعد از تأیید متن مصاحبهها، روند کدگذاری و مقوله‌سازی توسط داوران که اساتید راهنما و مشاور پایان نامه بوده‌اند مورد بازبینی و تأیید قرار گرفته است. یافته‌ها: از نظر مردم دلایل عدم توسعه شهر سرمست در حوزه اقتصادی شامل مقولههای زیرساخت اقتصادی ضعیف، ضعف اقتصادی مردم، کشاورزی سنتی و عدم وجود صنایع فرآوری و گرانی زمین تأثیر قابل توجهی روی عدم توسعه شهر سرمست داشتند. در بخش گواور شرکت‌های اقتصادی در سطح خرد که فرآوری محصولات کشاورزی داشته باشند شکل نگرفته است. شهر سرمست از لحاظ اقتصادی فاقد امکاناتی است که بتواند مردم را به‌سمت خود بکشاند و تنها دارای یک بازار بومی است و بیشتر مردم برای تأمین نیازها و مایحتاج روزانه خود به دلیل صرفه اقتصادی و پایین بودن قیمت کالاها به شهر اسلامآبادغرب مراجعه می‌کنند که این کار تمرکز اقتصادی را از شهر سرمست کم میکند. دلایل اجتماعی از نظر مردم شامل مهاجرپذیری کم، ساختار سنی پیر و زنانه و خاص بودگی مذهبی و قومی یوده است. جمعیتی که ابتدا در سرمست ساکن شده‌اند از ترکیب طایفه‌ای و مذهبی متنوع منطقه گواور ساکن نشده‌اند بلکه بیشتر طایفه خاصی آنجا ساکن شده‌اند و جمعیت مناطق دیگر به خاطر تفاوت مذهبی و قومی به سرمست مهاجرت نمی‌کنند و همین عامل در کاهش مهاجرپذیری سرمست نقش داشته است. مردم مناطق حیدریه از بخش گواور، اهل حق هستند و ترجیح میدهند که در مناطق خود ساکن شوند و در مناطق شیعه نشین ساکن نباشند، به همین دلیل از روستاهای خود مهاجرت نمی‌کنند یا اگر مهاجرت نمایند به شهر کرمانشاه مهاجرت می‌کنند. از نظر مردم دلایل سیاسی عدم توسعه شهر سرمست شامل فقدان مسئولین کارآمد و عدم اجرای قوانین و حمایت‌های سیاسی هستند. سرمست خیلی دیر تبدیل به شهر شده و هنوز هم تبدیل به شهرستان نشده است و از نظر مردم چنین دلایل سیاسی نقش مهمی در جذب منابع و توسعه شهر دارد. دلایل جغرافیایی و کالبدی عدم توسعه شهر سرمست از نظر مردم شامل کم آبی، محدودیت توسعه شهری، فاصله جغرافیایی، عدم استفاده از پتانسیل طبیعی و تغییر مسیر زوار کربلا بوده است. بیآبی و خشکسالی‌های پی‌درپی باعث نابودی سفرههای آب زیرزمینی شده است و این معضل دامن‌گیر شهر شده است. شهر سرمست در فضایی مستقر است که زمین‌های حاصلخیز کشاورزی دارد و اطراف آن را زمین‌های کشاورزی احاطه کرده است و تغییر کاربری آن به سختی صورت می‌گیرد. همچنین در این شهر برای سالیان زیادی، مسیر زوار کربلا بود که میتوانست باعث رونق و توسعه اقتصادی شهر باشد اما از زمانی که مسیر زوار از اسلام آباد – سرمست- ایوان –ایلام و مهران به اسلام آباد- سرابله- ایلام و مهران تغییر یافت از رونق شهر به میزان زیادی کاسته شد. نتیجه: از نگاه مردم هر کدام از عوامل جغرافیایی، اقتصادی و زیربنایی، اجتماعی، سیاسی و مدیریتی در عدم توسعه شهر سرمست نقش داشته‌اند و در مورد عوامل اصلی توسعه‌نیافتگی شهرهای کوچک با توجه به مبانی نظری و پیشینه‌های تجربی پژوهش، معمولاً عوامل اقتصادی و سیاسی و مدیریتی نقش مهمتری داشته‌اند اما برای شهر سرمست علاوه بر موارد فوق به نظر می‌رسد عامل جغرافیایی و عدم تنوع قومی و مذهبی در شهر سرمست نیز مهم باشد روند شهری شدن مناطق روستایی در ایران نتیجه سیاست‌های نامناسب توزیع بودجه است که تا زمانی منطقه‌ای به شهر تبدیل نشود از برخی منابع مالی و اقتصادی، سیاسی و ... محروم می‌شود و نتیجه ساختمند شدن چنین واقعیتی در فضای سیاسی مردم و همچنین حاکمیت، مطالبه ساکنان روستاهای بزرگ تبدیل منطقه آنها به شهر است که بعد از چندین دهه نه تنها روح اجتماعی شهر بر آن حاکم نمی‌شود بلکه از فضای زندگی و شیوه معیشت روستایی نیز فاصله گرفته و به برزخی برای ساکنان تبدیل می‌شود که سرمست نمونه چنین سیاستی است. پس لازم است در نظام توزیع منابع و مزایایی دولتی که به تبدیل شدن مناطق روستایی به شهر کمک کرده است بازنگری صورت گیرد. مشکل کمبود آب هم برای ساکنان شهر سرمست و هم زمین‌های کشاورزی جدی است و برای نگهداشت جمعیت موجود لازم است که جزو سامانه سردسیری استان کرمانشاه قلمداد شود. در آن صورت با وضعیت جوی فصل تابستان منطقه گواور، امکان فعال شدن پتانسیل گردشگری وجود داشته و این به توسعه شهر سرمست کمک خواهد کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعه؛ سرمست؛ شهر کوچک؛ فاصله جغرافیایی؛ یکسانی قومی و مذهبی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 48 |
||
