پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 382 |
| تعداد مقالات | 3,738 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,033,969 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,387,642 |
تحلیل تطبیقی مدرنیسم و پست‌مدرنیسم غربی و میراث فلسفی و ادبی ایران | ||
| تحلیل گفتمان ادبی | ||
| دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 7، اسفند 1403، صفحه 79-94 اصل مقاله (851.75 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/lda.2025.143767.1049 | ||
| نویسنده | ||
| فرهاد وداد* | ||
| پژوهشگر ارشد محیط زیست از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات و کارشناس فیزیک کاربردی گرایش اتمی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش به‌طور انتقادی تحول اندیشۀ فلسفی در سنّت‌های فکری غرب و ایران را مقایسه می‌کند. در غرب، سلطۀ کلیسای قرون وسطی، آزادی اندیشه را محدود کرد که منجر به ظهور مدرنیته شد؛ مدرنیته‌ای که عقلانیت، تجربی‌گرایی و فردگرایی را به جای یقین‌های متافیزیکی قرار داد. مدرنیته، بنیان‌های معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی نوینی را بنا نهاد؛ اما زیاده‌روی‌های آن به تناقضاتی انجامید که پست‌مدرنیسم به نقد روایت‌های کلان و ادّعاهای عقل‌گرایانه پرداخت. پست‌مدرنیسم، هرچند، اغلب به نسبیت‌گرایی گرایش یافت و این منجر به تکه‌تکه‌شدن فرهنگی شد. در مقابل، سنّت فکری ایران که از قرن ۹ تا ۱۳ با هماهنگی فلسفۀ عقلانی، اندیشۀ دینی و خلاقیت ادبی شکل گرفت، مسیر متفاوتی طی کرد. بدون وجود سرکوب مرکزی کلیسایی یا تحوّلات بنیادین رنسانس یا روشنگری، فرهنگ فلسفی ایران، دوره‌هایی از پرسشگری پویاتر و رکود طولانی را تجربه کرد. بی‌ثباتی سیاسی و جداافتادگی از جریان‌های فلسفی جهانی، رشد معرفتی آن را مختل کرد و آمادگی لازم برای ورود ناگهانی علم و فناوری مدرن به‌عنوان واردات غربی را از دست داد. این مواجهه، باعث بی‌ثباتی چارچوب‌های سنّتی، بحران‌های قدرت، هویت و تداوم فرهنگی شد؛ اما جایگزین بومی و منسجمی ارائه نکرد. این مقاله با بهره‌گیری از عقلانیت، تجربی‌گرایی و نظریۀ انتقادی، ریشه‌های این واگرایی و افول را بررسی کرده و راه‌هایی برای احیای مجدّد اندیشه پیشنهاد می‌دهد. همچنین، بر گفتمان فمنیستی به‌عنوان لنزی انتقادی برای بازنگری روایت‌های مدرن و پست‌مدرن تأکید کرده و از بازسازی سنّت‌های گفتگومحور و عقلانی حمایت می‌کند تا بتوان میان سخت‌گیری سرکوبگرانه و فروپاشی آشفته، در هر دو بستر غرب و ایران، تعادل فلسفی و پیشرفت متعادل ایجاد کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مدرنیسم؛ پست‌مدرنیسم؛ عقلانیت؛ تجربی‌گرایی؛ اندیشه ایرانی؛ گفتمان فمنیستی | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1385). النجاه‌ی من الغرق فی بحر الضلالات، ترجمه و شرح الهیات نجات شیخ الرئیس ابوعلی سینا، سید بحیی یثربی، قم: بوستان کتاب.
ابوسیعید ابوالخیر. (1334). سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتابخانۀ شمس.
اسدی طوسی، حکیم ابونصر علی بن احمد. (1354). گرشاسب‌نامه، مصحح: حبیب یغمایی، تهران: کتابخانه طهوری.
اعتصامی، پروین. (1378). دیوان اشعار، تهران: محمد.
باباطاهر عریان. (1355). دیوان، تصحیح وحید دستگردی، تهران: امیرکبیر.
چارلز کاپلستون، فردریک. (1386). تاریخ فلسفه (ج4): از دکارت تا لایب‌نیتز، مترجم: غلامرضا اعوانی. تهران: علمی و فرهنگی.
چارلز کاپلستون، فردریک. (1386). تاریخ فلسفه (ج6): از ولف تا کانت، مترجمان: اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران: علمی و فرهنگی.
خیام، عمربن ابراهیم. (1384). رباعیات خیام، تصحیح محمد علی فروغی و قاسم غنی، تهران: انتشارات ناهید.
دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی. (1387). ج ۱۶، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، 432-431.
سعدی، مصلح‌الدین بن عبدالله. (1378). کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ذهن‌آویز.
سنایی غزنوی. (1362). دیوان اشعار، به اهتمام مدرّس رضوی، تهران: کتابخانۀ سنایی.
سهیلی، مهدی. (1379). اشک مهتاب: مجموعه شعر، تهران: انتشارات سنایی.
شبستری، شیخ محمود. (1368). گلشن راز، تهران: کتابخانه طهوری.
شیخ صدوق (ابن بابویه). (1389). الأمالی، ترجمۀ یعقوب جعفری، مجلد دوم، قم: نسیم کوثر.
عطار، محمد بن ابراهیم. (1386). دیوان عطار، تصحیح تقی تفضلی، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی طوسی، ابوحامد امام محمد. (1333). کیمیای سعادت، تهران: کتابخانه و چاپخانۀ مرکزی.
فردوسی، ابوالقاسم. (1385). شاهنامه، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، مجتبی مینوی و سعید نفیسی، به اهتمام بهمن خلیفه، تهران: طلایه.
کهون، لارنس ای. (1388). متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
مطهری، مرتضی. (1373). علل گرایش به مادی‌گری، تهران: صدرا.
مولوی، جلال‌الدین محمدبن محمد. (1384). کلیات شمس تبریزی، بر اساس تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: دوستان.
مولوی، جلال‌الدین محمدبن محمد. (1386). مثنوی معنوی، تهران: هنرسرای گویا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 73 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31 |
||