پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 380 |
| تعداد مقالات | 3,726 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,868,474 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,348,023 |
شیخ عبدالقاهر جرجانی در نگاهِ انتقادی نصر حامد ابوزید (با تکیه بر مبحث مجاز) | ||
| مطالعات ادب اسلامی | ||
| دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 8، شهریور 1404، صفحه 1-24 اصل مقاله (684.37 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jilr.2024.140850.1150 | ||
| نویسنده | ||
| الهام بابلی بهمه* | ||
| دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
| چکیده | ||
| در اندیشه اسلامی نزاع بر سر مفهوم مجاز، صرفا یک چالش بلاغی نبوده؛ بلکه در گفتمان نقدی معاصر، نیز حضوری برجسته داشته است. آراء بلاغتپژوهان کلاسیک، بهویژه در مبحث مجاز همواره در مطالعات اسلامی محل اهتمام بوده است. نصر حامد ابوزید (۱۹۴۳م) یکی از متفکران معاصر عربی در پژوهشهای نوین دینیاش با گزینش مؤلفههای هرمنوتیک نسبیگرا بر خوانشی جدید از اندیشه عبدالقاهر جرجانی (۴۷۱هـ) تمرکز کرده که با ریشه فکری شیخ، در تقابل است. در پرتو اینکه صورتبندی آراء جرجانی در اندیشه نصر حامد، نیازمند فهم دقیق است، پژوهش پیشرو میکوشد با روش استقرائی، در ارتباط با چالش مجاز که حاصل مطالعات نصر حامد بوده، بر مبنای اندیشه هر دو متفکر، تحلیلی ارائه دهد. برآیند پژوهش نشان میدهد که ابوزید در مبحث مجاز خوانشی دوگانه از آراء جرجانی دارد؛ نخست: بر مجاز لغوی و عقلی در رأی جرجانی اشکال میگیرد؛ زیرا بار معنایی برای لغت در مجاز لغوی را در تضاد با دوگانه لغت و کلام در نگاه عبدالقاهر میبیند. دوم: از نظر وی، جرجانی نگاهی ادبی به بعضی از پدیدههای بلاغی نداشته و با خوانشی جدید از استعاره و تشبیه، شبه را بهعنوان ابزاری برای نسبت دادن نسبیگرایی در اندیشه عبدالقاهر بهکار میبرد. از دید او، در آن گونههای بلاغی که عقلْ با نوعی حصر مواجهه بوده، ارزش بلاغی وجود ندارند؛ اما در استعاره تخییلیه، شبه عقلی، و تمثیل اندیشه نسبیگرایی خود را پیاده میکند، وتمثیل بهمثابه تأویل را بهترین دستاورد شیخ در بلاغت و دارای ارزش بلاغی میداند. علاوه بر این، دست یافتن به مفاهیم مجازی را همان حقیقتِ نسبی تلقی میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مجاز؛ وجه شبه؛ عقل؛ تأویل | ||
| مراجع | ||
|
أبوزید، نصر حامد. (1995). النّص، السلطة، الحقیقة؛ الفکر الدینی بین إرادة المعرفة وإرادة الهیمنة (الطبعة الأولی). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
أبوزید، نصر حامد. (1996). الاتّجاه العقلی فی التفسیر؛ دراسة فی قضیة المجاز عند المعتزلة (الطبعة الثالثة). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
أبوزید، نصر حامد. (2005). إشکالیات القراءة وآلیات التأویل (الطبعة السابعة). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
احمدی، بابک. (1375). ساختار و تأویل متن؛ شالوده‌شکنی و هرمنوتیک (چاپ سوم، جلد دوم). تهران: نشر مرکز.
جابر، عصفور. (1992). الصورة الفنیّة فی التّراث النقدی والبلاغی عند العرب (الطبعة الثانیة). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
الجاحظ، أبو عثمان. (1965). الحیوان (الجزء الأول، الطبعة الثانیة؛ عبد السلام محمد هارون، محقق). د.ن.
جاناتان، کالر. (1382). نظریه ادبی؛ معرفی بسیار مختصر (چاپ اول؛ فرزانه طاهری، مترجم). تهران: نشر مرکز.
الجرجانی، عبد القاهر. (1991). أسرار البلاغة (محمود محمد شاکر، تعلیق). القاهرة: مکتبة الخانجی.
الجرجانی، عبد القاهر. (1992). دلائل الإعجاز (محمود محمد شاکر، تعلیق). القاهرة: مکتبة الخانجی.
مجموعة المؤلفین. (2019). نصر حامد أبو زید؛ دراسة النظریات ونقدها (الطبعة الأولی). العراق–النجف: العتبة العباسیة المقدسة، المرکز الإسلامی للدراسات الاستراتیجیة.
واعظی، أحمد. (1380). درآمدی بر هرمنوتیک (چاپ أول). تهران: مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 84 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 64 |
||