پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 382 |
| تعداد مقالات | 3,741 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,039,893 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,389,850 |
تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی | ||
| تحلیل گفتمان ادبی | ||
| دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 8، خرداد 1404، صفحه 117-138 اصل مقاله (564.73 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/lda.2025.143345.1038 | ||
| نویسندگان | ||
| هاجر هدایتی زاده* 1؛ علی جبرائیلی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| 2کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| داستان بیژن و منیژه، در شاهنامۀ فردوسی، شخصیت منیژه را به عنوان زنی پیچیده و پیشرو در ادبیات حماسی فارسی، معرّفی می‌کند که با نقض هنجارهای جنسیتی و اجتماعی، مرزهای هویت زنانه را بازتعریف می‌نماید. این پژوهش با رویکردی روانشناختی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه‌های اگزیستانسیالیستی (سارتر) و تاب‌آوری هیجانی (سلیگمن)، به بررسی فرایند تحوّل هویت منیژه در مواجهه با سه محور «عشق»، «قدرت» و «طرد اجتماعی» می‌پردازد. منیژه با انتخاب آگاهانۀ عشق به بیژن، که در تضاد با آموزه‌های قبیله‌ای و خانوادگی است، گسستی ریشه‌ای از هویت تحمیلی خویش ایجاد می‌کند. این کنش انقلابی، نه‌تنها طرد شدید او از سوی جامعۀ توران را به دنبال دارد، بلکه بستری برای بازسازی هویت فردی‌اش فراهم می‌سازد. او در مواجهه با رنج‌های ناشی از انزوا و تحقیر، با تبدیل درد به نیرویی پیش‌برنده، به تاب‌آوری روانی دست یافته و از طریق ایفای نقش فعّال در نجات بیژن، زبان جدیدی از عشق را می‌آفریند که فراتر از کلیشه‌های زنانه است. تحلیل رابطۀ عاطفی منیژه و بیژن نشان می‌دهد که او تنها یک نجات‌دهندۀ منفعل نیست، بلکه با تقویت خودکارآمدی و تغییر پارادایم ذهنی بیژن، به بازسازی روانی او کمک می‌کند. مقاومت منیژه در برابر ساختارهای مردسالارانه، نمادی از عاملیت زنانه از او می‌سازد که حتّی در تاریک‌ترین شرایط، با تکیه بر اراده و ارزش‌های درونی، مرزهای جغرافیایی و ذهنی جامعۀ اساطیری را می‌پیماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| منیژه؛ بیژن؛ عشق؛ تحلیل‌گفتمان روانشناختی | ||
| مراجع | ||
|
آدلر، آلفرد(1370). دیدگاه روانشناسی فردی، ترجمۀ حسن شرفشاهی، تهران: تصویر.
بیلسکر، ریچارد(1387). اندیشۀ یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: آشیان.
حیدری، حمیدرضا و جمشیدی، فرزانه، (1397). «بررسی ابعاد روان شناسی شخصیت در داستان منیژه و بیژن شاهنامه فردوسی با تکیه بر سنخ‌نمای شخصیتی مایرز- بریگز»، کنفرانس بین‌المللی مطالعات زبان، ادبیات و فرهنگ.
راس، آلن اّ(1375). روانشناسی شخصیت(نظریهها و فرایندها)، ترجمۀ سیاوش جمالفر، تهران: روان.
سارتر، ژان پل(1361). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمۀ مصطفی رحیمی، تهران: مروارید.
سلیگمن، مارتین(1395) خوشبینی آموخته شده شده، ترجمۀ فروزنده داورپناه و میترا محمدی، تهران: رشد.
شمیسا، سیروس(1397). شاه‌نامهها، تهران: هرمس.
علیاکبرزاده زهتاب، مرجان(1399). «مقایسۀ عاشقانههای حماسی و غنایی(با تکیه بر زال و رودابه، رستم و تهمینه و بیژن و منیژۀ فردوسی و خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی)»، سبکشناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، 13(5)، 133-115.
فردوسی، ابوالقاسم(1388). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ پانزدهم، تهران: قطره.
فروم، اریک. (۱۳۶۳). هنر عشق ورزیدن، ترجمۀ پوری سلطانی. تهران: مروارید.
فولادی, محمد و رحمانی, مریم. (1397). «بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل»، پژوهش های دستوری و بلاغی، 8(13)، 113-93.
کزازی، میرجلالالدین و احمد کریمی و نادر ابراهیمیان(1391). «بررسی مقام و چهرۀ زنان در شاهنامه و ایلیاد»، مجموعه مقالات همایش پژوهشهای ادبی، دورۀ ششم.
کشاورزی، نرگس و عرب، زهره، (1401). «تحلیل فضایل و توانمندی‌های بیژن و منیژه از نظر روانشناسی مثبت‌نگر مارتین سلیگمن»، هفتمین همایش بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و حقوق کودک در جهان اسلام، تهران.
مختاری، محمد(1379). حماسه در رمز و راز ملی، تهران: توس.
مرادی، سکینه، (1397). «بررسی شخصیت منیژه در شاهنامه با رویکرد کهن‌الگوی یونگ»، اولین همایش بین‌المللی زبان و ادبیات فارسی، همدان.
نصر اصفهانی، محمدرضا و لیلا میرمجربیان(1388). «دو بانوی عشق مقایسۀ تحلیلی- انتقادی شخصیت و جایگاه هلن و منیژه در دو حماسۀ ایلیاد و شاهنامه»، مطالعات ادبیات تطبیقی، 3(13)، 162- 139.
هایدگر، مارتین(1398). هستی و زمان، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 266 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 38 |
||