| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شمارهها | 382 |
| تعداد مقالات | 3,750 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,114,130 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,413,751 |
جایگاه مضامین خرد از دیدگاه فردوسی با تکیه بر نقش ادبیات در رواج دانایی | ||
| تحلیل گفتمان ادبی | ||
| دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 9، تیر 1404، صفحه 1-28 اصل مقاله (645.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/lda.2025.143459.1045 | ||
| نویسنده | ||
| علی بازوند* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در قرن چهارم، با اعمال سیاستهای نسبتاً تساهلآمیز آلسامان و ایجاد شرایط نسبی رفاه اجتماعی و اقتصادی، نهضت خردگرایی پیشرفت روزافزونی کرد و شاهنامة فردوسی به عنوان خردنامة ایرانیان، سروده شد. خردگرایی، اندیشة غالب فردوسی در شاهنامه است. فردوسی، خرد را مهمترین سرمایة انسان در زندگی میداند. هدف از این تحقیق، شناساندن معانی متنوّع خرد در شاهنامه است. شاهنامه با نام خداوند جان و خرد آغاز شدهاست، کاربرد واژة خرد در ابتدای کتاب، حاکی از جایگاه والای خرد نزد شاعر است. او معتقد است که وجه ممیزة انسان با سایر آفریدهها، خرد است و بر همین اساس به ارزیابی و تبیین شخصیت و عملکرد شاهان و پهلوانان ایرانی میپردازد. فردوسی، شاهنامه را با هدف تبیین اندیشههـای اجتماعی و سیاسـی جامعة ایران پیش از اسلام سرودهاست و خرد را مهمترین عامل تکمیل و تعیین کنندة اعمال قدرت و مشروعیت پادشاه و حاکم میداند. یافتههای مقاله نشان میدهد که ارتباط اجتماعی خردمندانه و نقش ادبیات در رواج دانایی و آگاهیبخشی در شاهنامۀ فردوسی مشتمل بر این موارد است: همزیستی مسالمتآمیز، گفتار سازنده، ارتباط متعادل با افراد، درک ارزشها و جایگاه خانواده، کمک به همنوع، شجاعت در بیان، دغدغهمندی و آگاهیبخشی اجتماعی، عدم دلبستگی به دنیا، شادی اخلاقگرایانه، تحمل مشکلات، خرد منطقی، مشورتپذیری، ارتباط معنوی با خدا و... . در نتیجه، حکیم توس، خرد و گسترش دانایی را وجه تمایز خلقت انسان از سایر موجودات میداند و بر همین اساس است که شخصیت شاهان و پهلوانان ایرانی را ارزیابی میکند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| گفتمان؛ شاهنامه؛ فردوسی؛ خرد؛ دانایی | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمیدینانی، غلامحسین (1380). دفتر عقل و آیت عشق، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
انوشه، ملیحه؛ ابوالحسنیچیمه، زهرا، مولودی، فواد؛ سیدابراهیمینژاد، فاطمه (1400). «مفهومسازی احترام والدین و فرزندان: بررسی زبان اجتماع در شاهنامة فردوسی»؛ فصلنامة زبانشناسی اجتماعی، دورة پنجم (سری جدید)، 1(17)، 69-57.
پرهام، باقر (1377). با نگاه فردوسی: مبانی خرد سیاسی در ایران، چاپ دوم، تهران: مرکز.
تفضلی، احمد (1380). مینوی خرد، چاپ سوم، تهران: انتشارات توس.
حسنوند، فضلالله؛ شیوندیچلیچه، کامران؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی؛ سعدیپور، اسماعیل (1403). «خرمزیستی، شادکامی خردمندانه در گسترة روانشناسی»، فصلنامة فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، 15(57)، 27-1.
حسنوند، فضلالله؛ شیوندیچلیچه، کامران؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی؛ سعدیپور، اسماعیل (1401). «ارتباط اجتماعی خردمندانه، بازتعریف مفهوم ارتباط در فرهنگ ایرانی مبتنی بر شاهنامة فردوسی»، فصلنامة علمی شناخت اجتماعی، 11(2)، 36-25.
خسروی، اشرف؛ موسوی، سیدکاظم (1387). «خردورزی و دینداری اساس هویت ایرانی در شاهنامه»، فصلنامة کاوشنامه، 9(6)، 128-99.
دوستخواه، جلیل (1385). اوستا، گزارش و پژوهش، چاپ دهم، تهران: مروارید.
رزمجو، حسین (1375). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران: امیرکبیر.
رضا، فضلالله (1375). پژوهشی در اندیشههای فردوسی (جلد اول و دوم)، چاپ چهارم، تهران: علمیفرهنگی.
رضاپورمقدم، رؤیا؛ حرمتی، حمیده (1398). «مؤلفههای خردگرایی در نگارههای شاهنامة موردپژوهی نگارة دیدار تهمینه و رستم»، فصلنامة باغ نظر، 16 (8)، 28-17.
رنجبر، احمد (1363). جاذبة فکری فردوسی، تهران: امیرکبیر.
سبحانینارین؛ عباسیفر، حدیث؛ شفیعییاسمن؛ علیپور، فرزانه؛ فرخبلاغی، فاطمه؛ جعفریکلیبر، فاطمه (1402). «جایگاه خرد و خردورزی در شاهنامة فردوسی»، مجلة دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 6(60)، 34-25.
سوتر، فرناندو (1382). پرسشهای زندگی، ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو.
صادقیگیوی، مریم (1388). «تحلیل مبانی اندیشههای خردگرایی در شاهنامة فردوسی»، فصلنامة مطالعات نقد ادبی، 17، 66-35.
طهماسبی، فرهاد (1398). «تقابل و تعامل در فردوسی از منظر نشانهشناسی فرهنگی (از گیومرت تا فریدون)»، پژوهشنامة ادب حماسی، 2(28)، 277-255.
فردوسی، ابوالقاسم (1384). شاهنامة فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ چهارم، تهران: قطره.
فردوسی، ابوالقاسم (1394). شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، دورة 4 جلدی، چاپ هفدهم، تهران: سخن.
محجوب، محمدجعفر (1369). سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: فردوس.
مشایخی، منصوره (1388). «ارتباط خرد و شادی در شاهنامة فردوسی و مطابقت آن با شعر چند شاعر فارسی و عربی زبان»، فصلنامة ادبیات تطبیقی، 3(11)، 233-213.
میزانی جوانشیر، فرجالله (1380). حماسة داد، تهران: جامی.
نیکروز، یوسف؛ کریمی، فاطمه (1394). «نقد روانشناختی گشتاسپ در داستان رستم و اسفندیار بر اساس روانشناسی تحلیلی یونگ»، فصلنامة ادبیات پهلوانی، 2(4)، 152-119. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 168 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 28 |
||