تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 322 |
تعداد مقالات | 3,122 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,815,427 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,669,469 |
تحلیل اثرات نهادهای آموزشی بر حیات موسیقی کلاسیک ایران | ||
جامعه شناسی فرهنگ و هنر | ||
مقاله 1، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 13، دی 1401، صفحه 1-23 اصل مقاله (734.21 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): doi.org/10.34785/J016.2022.036 | ||
نویسندگان | ||
علی خاکسار* 1؛ امین (ابوالفضل) هراتی2 | ||
1 استادیار گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
2گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسّمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
هدف بنیادین این پژوهش، واکاوی، تحلیل و طبقهبندی نهادهای آموزشی موسیقی کلاسیک ایران در صدوپنجاه سال اخیر، به منظور تبیین کیفیت امر آموزش و نهادهای آموزشی است. با ابتناء بر همین هدف، پرسش و مسألهی اساسی این تحقیق، کنکاش علل رکود کیفی موسیقی کلاسیک ایران در چند دههی اخیر، از طریق مطالعه، بررسی و تحلیل امر آموزش و نهادهای آموزشی است. در این راستا، بر بنیان تجربهی زیسته و با استناد بر دادههای کتابخانهای و استفاده از شیوهی استقرایی در تجزیه و تحلیل دادهها، نگارندگان با کاربستِ روش تحقیق کیفی، مشخصاً از نوع تاریخی- تحلیلی، و با اتخاذ چارچوبی جامعهشناختی و بهرهمندی از برخی نظرات حوزهی جامعهشناسی هنر، پس از ارائهی طبقهبندیای جامعهشناختی از نهادهای آموزش موسیقی در ایران، و مقابلهی شیوههای آموزشیِ آنها با روشهای کهن و نیز شیوههای برگرفته از غرب، به آسیبشناسی امر آموزش پرداخته و کوشیدهاند با در نظرداشتن ماهیّت موسیقی کلاسیک ایران، پدیدههای اجتماعیِ تأثیرگذار بر امر آموزش و چگونگی انعکاس مختصّات آموزشی بر حیات موسیقی کلاسیک ایران را موردِبررسی و تحلیل قرار دهند. یافتههای بهدستآمده در این مقاله بیانگر آن است که کاستیهای مرتبط با آموزش و نهادهای آموزشی، نظیر عدمِتوجّه به ماهیّت موسیقی کلاسیک ایران، بیتوجّهی به معرفتشناسی آموزش، تلاشهای ناآگاهانه در پیادهسازی الگوهای غربی، افزایش غیرِکارشناسانهی مراکز آموزشی، ضعفهای مدیریتی و مهمتر از همه، درهمریختگی ساختار فرهنگی، تأثیری سوء بر سطح ادراکی و جنبههای معرفتشناختی موسیقاییِ بخش قابل توجّهی از هنرآموزان و دانشجویان موسیقی داشته، که در نهایت به رکود کیفی موسیقی کلاسیک ایران در چند دههی اخیر منتج شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
"موسیقی کلاسیک ایران"؛ "جامعهشناسی هنر"؛ "آسیبشناسی آموزش"؛ "سنّت"؛ "تجدّد" | ||
مراجع | ||
آریانپور، امیر اشرف. (1380). روند آموزش موسیقی در ایران (از قاجار تا امروز). مقام موسیقایی، 9: 93-88. احدی، احمدرضا. (1381). مدرسهی موسیقی، مدرسهی موسیقار: نبرد و رقابت بر سر موسیقی ملّی و کلاسیک. لوح، 14: 25-29. اسعدی، هومان. (1380). از مقام تا دستگاه. فصلنامهی موسیقی ماهور، 3 (11): 59-75. اسعدی، هومان. (1385). مفهوم و ساختار دستگاه در موسیقی کلاسیک ایران؛ بررسی تطبیقی ردیف، رسالهی دکتری در رشتهی پژوهش هنر، استاد راهنما: داریوش صفوت، استادان مشاور: رابرت استیون بلام و حسین علیزاده، دانشکدهی هنر، دانشگاه تربیت مدرس. اسعدی، هومان. (۱۳۸۸). بازنگری پیشینهی تاریخی مفهوم دستگاه، فصلنامهی موسیقی ماهور، 12 (45): 33-62. امیدی، الهام. قاسمی، یارمحمد. سپیدنامه، بهروز. (1401). تحلیل جامعهشناختی ذائقهی نسلی مصرف موسیقی (میدان مطالعه: ایل خزل در شهر ایلام). فصلنامهی علمی جامعهشناسی فرهنگ و هنر، 4 (1): 171-190. انگلیش، هلن. خیاطی، حسن. (1399). بررسی جامعهشناختی پیدایش گفتمان «سنت و مدرنیته» در میدان موسیقی ایران. فصلنامهی علمی جامعهشناسی فرهنگ و هنر، 2 (1): 1-25. بامشاد، بهاءالدّین. (1337). گوشههای هفت دستگاه. موسیقی، 27: 47-50. برازندهنیا، رضا. (1394). جامعهشناسی موسیقی ایران: نظری از دیدگاه جامعهشناسی به موسیقی ایرانی در سیر دگرگونیهای تاریخی-اجتماعی ایران، تهران: آرنا. برومند، نورعلی. (بیتا). سخنرانی در جشن هنر شیراز، شیراز: بینا. بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران، چاپ سوم، تهران: فکر روز. پیرنیاکان، داریوش. (1380). موسیقی دستگاهی ایران: ردیف میرزاحسینقلی، تهران: مؤسسهی فرهنگی و هنری ماهور. پیرنیاکان، داریوش. (1387). بررسی مکتبهای تارنوازی. نشریهی هنرهای زیبا، 34: 119-125. پیرنیاکان، داریوش. (1390). ردیف دورهی عالی استاد علیاکبر شهنازی، تهران: مؤسسهی فرهنگی و هنری ماهور. توکلی، فرشاد. (1399الف). ایرانیسازی موسیقایی: از سادگی یک پرسش تا پیچیدگی یک تاریخ (بخش اوّل). فصلنامهی موسیقی ماهور، 22 (88): 79- 118. توکلی، فرشاد. (1399). ایرانیسازی موسیقایی: از سادگی یک پرسش تا پیچیدگی یک تاریخ (بخش دوم). فصلنامهی موسیقی ماهور، 23 (89): 87-118. حائری، سیّدهادی. (1364). عارف قزوینی؛ شاعر ملّی ایران، تهران: سازمان انتشارات جاویدان. خالقی، روحالله. (1381). سرگذشت موسیقی ایران (سه جلد در یک مجلّد)، تهران: مؤسسهی فرهنگی و هنری ماهور. خضرائی، بابک. (1390). مفهوم شَد و ارتباط آن با نظام دستگاهی. فصلنامهی موسیقی ماهور، 14 (53): 73- 102. خطیبینژاد، محمّدرضا و دلاوری، ابوالفضل. (1396). تاریخمندی جنبش مشروطه؛ بررسی رابطهی تحوّلات اجتماعی ایران معاصر با جنبش مشروطه. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7 (25): 75-106. دورینگ، ژان. (1383). سنّت و تحوّل در موسیقی ایرانی. ترجمهی سودابه فضائلی، تهران: توس. رامین، علی. (1387). مبانی جامعهشناسی هنر، تهران: نی. ریختهگران، محّمدرضا. (1384). هرمنوتیک و چگونگی ارتباط آن با هنر؛ گفتوگو با دکتر محمّدرضا ریختهگران. کتاب ماه هنر، 89 و 90: 62-68. صفوت، داریوش. (1388). موسیقی ملّی ایران، با همکاری نلی کارن. ترجمهی سوسن سلیمزاده، تهران: کتابسرای نیکاندیش. طلایی، داریوش. (1385)، ردیف میرزا عبدالله: نتنویسی آموزشی و تحلیلی، تهران: نی. طلایی، داریوش. (1394). تحلیل ردیف: بر اساس نتنویسی ردیف میرزاعبدالله با نمودارهای تشریحی، تهران: نی. طلایی، داریوش. (1397). ردیف دوره عالی علیاکبر شهنازی: نتنویسی آموزشی و تحلیلی، تهران: نی. طلایی، داریوش. (1399). کتاب آواز: رمزگشایی آواز ایرانی؛ بر اساس ردیف آوازی عبدا... دوامی، چاپ دوم، تهران: نی. عضدالدّوله، سلطاناحمدمیرزا. (1376). تاریخ عضدی، با توضیحات و اضافاتی از دکتر عبدالحسین نوایی، تهران: علم. علیزاده، حسین. (1371). نگاهی کوتاه بر سیر تاریخی آموزش موسیقی ایرانی. در: کتاب ماهور؛ مجموعهمقالات موسیقی، ج2، تهران: مؤسسهی فرهنگی و هنری ماهور: 49-42. فیّاض، محمّدرضا. (1394). تا بردمیدن گلها؛ مطالعهی جامعهشناختی موسیقی در ایران از سپیدهدم تجدّد تا 1334، تهران: سورهی مهر. قادری، آرشام. مِنا، شهاب. (1397). ردیف میرزاعبدالله به روایت مهدی صلحی (منتظمالحکما)، آوانگاری: مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه)، ج1: دستگاه شور، تصحیح و اجرا با سهتار: آرشام قادری، ویرایش نت و بازنویسی: آرشام قادری و شهاب مِنا، تهران: خنیاگر. قلعهای، مهران. (1378). موسیقی سنّتی ایران و آموزش. مقام موسیقایی، 6: 58-61. کردمافی، سعید. (1399). انعطاف دستگاه: جوهری یا عرضی؟ (بخش اول). تأملاتی بر خاستگاههای نظری، کارگانی و جغرافیاییِ دستگاه در موسیقی کلاسیک ایرانی. فصلنامهی موسیقی ماهور، 22 (87): 47-87. کرمانی، ناظمالإسلام. (1357). تاریخ بیداری ایرانیان، مقدّمه و بخش اوّل، به اهتمام علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران با همکاری انتشارات آگاه و انتشارات لوح. کوثری، مسعود. (1386). گفتمانهای موسیقی در ایران. پژوهشنامهی فرهنگستان هنر، 2 (2): 103-120. کوهستانینژاد، مسعود. (1384). موسیقی در عصر مشروطه؛ پژوهشی در هنر عصر مشروطیّت (کتاب دوم)، تهران: مهرنامگ. کیانی، مجید. (1378). آموزش موسیقی دستگاهی (ردیف). کتاب ماه هنر، 11: 5-8. کیانی، مجید. (1385). موسیقی در مقدّمهی ابن خلدون. گلستان هنر، 4: 14-23. گروه پژوهشی مؤسّسهی فرهنگی هنری راد نواندیش(مدیر گروه پژوهشی: صدرنوری، بردیا). (1384). طرح جامع موسیقی کشور (نظام موسیقی کشور-چالشها و راهبردها)، زیر نظر محمّدحسین همافر، تهران: راد نواندیش. لطفی، محمّدرضا. (1361). نورعلی برومند، استاد برجستهی گروه موسیقی دانشکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران. چیستا، 14: 588-592. لطفی، محمّدرضا. (1391الف). تاریخ معاصر موسیقی دستگاهی ایران، برنامهی شمارهی 1، تهران: رادیو فرهنگ. لطفی، محمّدرضا. (1391ب). تاریخ معاصر موسیقی دستگاهی ایران، برنامهی شمارهی 3، تهران: رادیو فرهنگ. محبوبی اردکانی، حسین. (1370). تاریخ مؤسّسات تمدّنی جدید در ایران، ج1، تهران: دانشگاه تهران. محمّدی، محسن. (1384). تاریخ پیدایش دستگاههای موسیقی در ایران، از دورهی صفویه تا دورهی قاجار، پایاننامه برای دریافت درجهی کارشناسی ارشد در رشتهی تاریخ، استاد راهنما: دکتر احسان اشراقی، دانشکدهی ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه تهران. مراغی، عبدالقادربن غیبی الحافظ. (1366). جامعالالحان، به اهتمام تقی بینش، تهران: مؤسّسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی. مسیّبزاده، عیناالله. (1393). احیای سنتها با رویکرد نو: تاریخچهی مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی، تهران: سورهی مهر. مشحون، حسن. (1380). تاریخ موسیقی ایران، تهران: فرهنگ نشر نو. معروفی، موسی. (1391). نامهی گلایهآمیز موسی معروفی، پس از چاپ کتاب نتنگاری او از ردیف موسیقی ایران. فصلنامهی موسیقی ماهور، 15 (58): 85-88. معیّرالممالک، دوستعلیخان. (1361). یادداشتهایی از زندگی خصوصی ناصرالدّینشاه، تهران: نشر تاریخ ایران. ممیّز، مرتضی. (1369). دانشکدهی هنرهای زیبا در نیم قرن. کلک، 11 و 12: 59-64. میثمی، سیدحسین. (1380). خاستگاه و تحول مفهوم اصطلاح «دستگاه». فصلنامهی موسیقی ماهور، 4 (14): 56-68. میثمی، سیدحسین. (1397). موسیقی عصر صفوی، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر. نتل، برونو. (1388). ردیف موسیقی دستگاهی ایران، ترجمهی علی شادکام، تهران: سورهی مهر. نراقی، عبدالرّضا. (1382). درآمدی بر آموزش اثربخش موسیقی اصیل ایرانی. مقام موسیقایی، 7: 51-55. وحیدنیا، حسین. (1343). دانشگاه در ایران و دشواریهای آن. وحید، 14: 8-11. وزیری، علینقی. (بیتا). تعلیمات موسیقی؛ دستور تار، برلین: چاپخانهی کاویانی. هدایت، مهدیقلی. (1317). دستور ابجدی در کتابت موسیقی، طهران: بینا. هدایت، مهدیقلی. (1392). ردیف موسیقی ایرانی به روایت مهدی صلحی (منتظمالحکما)، نتنویسی مهدیقلی هدایت (مخبرالسّلطنه)، تصحیح و بازنویسی: امیرحسین اسلامی، با همکاری آرشام قادری و رضا پرویززاده، تهران: دانشگاه هنر. هدایت، مهدیقلی. (1393). ردیف هفت دستگاه موسیقی ایران به روایت مهدی صلحی (منتظمالحکماء)، با مقدّمهی داریوش صفوت، تهران: مؤسّسهی فرهنگی- هنری ماهور. هینیک، ناتالی. (1384). جامعهشناسی هنر، ترجمهی عبدالحسین نیکگهر، تهران: آگه. یگانه، سیروس. (1384). آشنایی با جامعهشناسی هنر. بیناب، 8: 15-31. بینام. (1363). تاریخچه: تأسیس نخستین مدارس جدید در ایران. پیوند، 60: 816-822. بینام. (1392). قدیمیترین کلاسهای موسیقی. پایگاه اینترنتی عبدا... معارفی به نشانی: http://maarefi1391.blogfa.com/post/14 تاریخ بازیابی: 28 دیماه 1398. بینام. (بیتا). پایگاه اینترنتی وزارت فرهنگ و ارشاد به نشانی: https://amoozeshehonar.farhang.gov.ir/fa/amoozeshgah/fehrest تاریخ بازیابی: 26 دیماه 1401. بینام. (بیتا). دفترچههای انتخاب رشتهی آزمون سراسری، برگرفته از پایگاه اینترنتی معاونت آموزشی دانشگاه تهران به نشانی: تاریخ بازیابی: 20 دیماه 1401. References Bastaninezhad, A. (2014). A historical overview of Iranian music pedagogy (1905-2014). Australian Journal of Music Education, 2, 5-22.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 323 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 277 |